Melancholia

Dunst. Rampling. Gainsbourg. Vader en zoon Skarsgård. Hurt. En de misschien ietwat misplaatste Sutherland. Qua sterrencast is de nieuwste Von Trier zeker zijn meest indrukwekkende. Qua opzet is Melancholia anders ook niet min: in een proloog en twee hoofdstukken beschrijft Von Trier het einde van de wereld en een huwelijksfestijn in mineur.

Kenmerkend in zijn werk: nerveuze, depressieve vrouwelijke hoofdpersonages; een familiebijeenkomst (naar Deense traditie intussen); een angstvallig gebrek aan vertrouwen in de mens en de natuur als onheilspellende brenger van ongeluk; Lars' naam in gigantische letters op het titelscherm; een strak afgemeten vertelraam in hoofdstukken.

Maar het zijn niet zozeer zijn stokpaardjes die Melancholia de moeite maken. In een zeer gezapig tempo ontleedt Von Trier een nieuw gevormde familie: de depressieve bruid (Dunst in topvorm) probeert haar lot als getrouwde vrouw te aanvaarden terwijl een planeet, Melancholia, de aarde dreigt te vernietigen. De aanstormende verwoesting dreigt alle conventionele rollenpatronen om te gooien.

De bruid, Justine, loopt weg van haar nieuwbakken man, net in het hoofdstuk van de film waarin het hechter maken van de band tussen de familieleden centraal staat. In het tweede hoofdstuk staat Claire (Gainsbourg) centraal: zij probeert zich emotioneel vast te klampen aan haar wetenschappelijk ingestelde echtgenoot die de vernietiging van de aarde voor zijn vrouw probeert te verstoppen. Het traditionele vertrouwen, de eeuwige liefde en de liefdesband worden allemaal in een pervers perspectief gesteld.

De magnetische kracht van zowel Claire als Justine lijkt tot zeker drie kwart van de film het onheil van Melancholia af te houden. Totdat ook daar de gekrenkte zusterrelatie voor verwoesting zorgt. Zelfs als Claires man niet meer in het verhaal zit, blijkt de enge band tussen de twee vrouwen niet afdoende om het onheil nog langer op afstand te houden.

En dan gebeurt er wat er te voorspellen was: de wankele Justine moet op haar neerhangende schouders steun bieden aan haar intiem rouwende zus en dier zoontje - van geen kwaad bewust, maar toch bang. En dankzij een haast metafysische band met de planeet Melancholia (die nachtscène aan het beekje in het klinisch kille blauwe licht!) lukt het haar.

Melancholia is een vreemde Von Trier. Niet enkel omdat de echte schokeffecten (denk maar aan de laatste scènes uit Antichrist, het brute geweld uit Dogville of de emotionele gruwel van Dancer In The Dark) uitblijven, maar vooral omwille van de wereldvreemde en desoriënterende proloog. Die vat in een aantal korte slow-motion scènes de essentie van wat komen zal: zwaarmoedigheid, de wil naar afscheiding, voorbereiding op de dood, contact zoeken naar mensen in je omgeving en ze afstoten, pogingen om de natuur te manipuleren met wetenschap en brute kracht.

Dunst schittert als depressieve bruid in een wat makke Von Trier

Het spijt ons te moeten melden dat ondanks al deze positieve punten Melancholia niet bepaald een meesterwerk is. Sommige regisseurs komen na bijna 30 jaar staat van dienst immers niet meer weg met half werk. Het scenario had gerust wat meer snelheid kunnen gebruiken: het had passend gecontrasteerd met de slow-mo proloog. Het huwelijk is een iets te makkelijke keuze als uitgangspunt: het gaf ons wel het prachtige beeld van een badende bruid, maar een begrafenis of een jubileum hadden waarschijnlijk beter gewerkt. Het is echter vooral de wetenschappelijke onderbouwing die te wensen overlaat. De film is niet hermetisch genoeg, (zoals bijvoorbeeld Tree Of Life), om met vage wetenschappelijkheden weg te komen. Zelfs met een depressie had Von Trier beter opzoekingswerk kunnen verrichten.

Eindbalans: ondanks voornoemde zwakheden maken de enigmatische Dunst en de magnifieke proloog het meer dan goed. Ook het aan Last Night refererende einde met circulaire bewegingen, de bolvorm, en de explosie van licht, zijn een pluspunt. Het feit dat Von Trier er in minstens één scène in geslaagd is de 180° as te overschrijden is een technische opsteker van jewelste. Een aangename duik in de duisternis en de zwartgalligheid tijdens de zomermaanden.

Beau Janssens Helemaal (niet) akkoord? Lees de