Atlantique

Met Atlantique wist debuterend filmmaakster Mati Diop als eerste vrouw van Afrikaanse afkomst geselecteerd te worden voor de competitie op het filmfestival van Cannes. Dat gegeven heeft de aandacht voor haar eerste film alvast een boost gegeven maar deze tragische prent heeft voldoende artistieke merites om het ook zonder de vermelding van die verlegde grens waar te maken. Dat ze de Grand Prix kreeg van een jury waarin onder andere Yorgos Lanthimos en Alejandro Gonzùalez Iñárittu zaten, zegt genoeg.

We bevinden ons in Dakar, een woestijnstad bij de zee, waar de jonge Souleiman als arbeider een uitgebuit bestaan kent in een meedogenloos klassensysteem. Ondanks zijn liefde voor de jonge Ada, is de verlokking van Europa groot en samen met een heleboel lotgenoten waagt hij zich aan een riskante oversteek. Ada is ontredderd en ziet haar gearrangeerde huwelijk met de rijke Omar als haar triestige lotsbestemming.

Atlantique neemt ruim de tijd om ons kennis te laten maken met de personages en de locatie, zonder dat de plot echt wordt toegelicht. We worden de bouwvallige rand van Dakar binnengeleid en maken kennis met de troosteloosheid waarin het jonge koppel opgroeit zonder veel vooruitzichten, in een samenleving die zich plooit naar tradities enerzijds en het grote geld anderzijds. Eens Souleiman uit het zicht is, gaat de focus volledig naar Ada, die zich losworstelt uit de greep van haar ouders en toekomstige man. De strijd krijgt een spookachtige dimensie wanneer een onverklaarbare ziekte zich 's nachts manifesteert bij Ada, haar vriendinnen en een jonge rechercheur.

Na aanvankelijk de kijker onder te dompelen in een atmosferisch sociaal realisme, krijgt een macabere desoriëntatie de bovenhand. DOP Claire Mathon - die ook het oogstrelende Portrait de la jeune fille en feu in beeld bracht - weet een broeiende koortsigheid op te roepen door magistraal om te springen met de dominante zee, het hypnotiserende duister en de brandende zon, natuurelementen die nu weer koesteren, dan weer doen huiveren. De laserlichtjes en spiegels in de nachtclub waar de jongeren rondhangen zet ze daarnaast bijzonder effectief in. De ambient soundtrack van de Koeweitse artieste Fatima Al Qadiri verhoogt in grote mate het bezwerende effect van deze onder je huid kruipende vertelling.

Een bij momenten desoriënterend sociaal drama met een spookachtige dimensie

Met deze wat zwalpende stadsmythe weet Diop een urgente sociale kritiek over ongelijkheid en kapitalisme te brengen, waarbij ze de plot enigszins koppig vernevelt. Wat aldus subtiel geëvoceerd wordt in dit relaas over hopen en dromen, is niet helemaal definieerbaar en sterk afhankelijk van de bereidheid van de kijker om er betekenis in te zien. De genreswitch zal een klassiek publiek misschien ook niet helemaal weten te smaken. Maar dat Diop als filmmaker meteen van een eigen stem getuigt, valt niet te betwisten.

Sven De Schutter Helemaal (niet) akkoord? Lees de