The Wicker Man

The Wicker Man is een sacrament, een geseling, een smerigheid, bries in een hellegat en zinnenprikkelende ramkraak op lijf en ziel. The Wicker Man is de koorddanser op de grens van kunst en kitsch, die met monsterlijk vergrootglas religieus fanatisme onder de loep neemt en het tot ultieme almanak van horror en cult versmelt. The Wicker Man is het relaas van een diepgelovig agent die zich op een godvergeten eiland voor de kust van Schotland in de klauwen werkt van een sektarische gemeenschap, op zoek naar een vermist meisje. En ook, The Wicker Man is zowat het meest onzindelijke meesterwerk uit de Britse filmgeschiedenis.

Deze underground classic is meer sfeer dan verhaal, meer sturm und drang dan drie akten structuur, unheimlichheid ten top en verontrustend incoherent. Toch biedt het scenario van Anthony Schaffer – die naam, faam en ballen had gekweekt met Hitchcocks Frenzy en Mankiewicz Sleuth – meer ruggengraat dan de gemiddelde cultfilm; met een strakke, tot in het merg snijdende spanningsboog, knap uitgetekende karikaturalen en spitante oneliners à la “Do sit down, Sergeant. Shocks are so much better absorbed with the knees bent.”

Naast de intrige - waar is de twaalfjarige Rowan Morisson? - primeert toch vooral de sfeer. Wat Robin Hardy's debuutfilm precies uitstraalt en waarom Roger Ebert ooit verklaarde “an evangelist for The Wicker Man" te zijn valt niet direct in woorden te vatten. Het is een filmtaal die vandaag uitgestorven lijkt, bedolven onder dure marketingstrategieën en onverbiddelijke 4K projecties. Zoekend in de analen ademen weinig films dezelfde ongebreidelde vrijheid uit en zijn zo afzichtelijk aantrekkelijk. Antonioni's Zabriskie Point draagt kenmerken van die eerste kwaliteit uit, Don't Look Now van de tweede. Heerlijk is de zoete sfeer waarmee The Wicker Man je aanvankelijk bedwelmt; de idyllische landschappen die voorbijflitsen en de lieflijke Schotse folk die op de achtergrond zoemt terwijl Sgt. Howie de straat van Minch oversteekt richting Summerisle. Een eiland waarvan de inwoners ondanks haar fictieve bestaan desalniettemin (laconiek of onwetend) bedankt worden door de producent in de openingscredits. Het is slechts een van de vele curiositeiten in de film.

Of je nu kickt op orthodoxe agenten, heidense offerfeesten of intellectuele knipogen naar Romeinse iconografie; The Wicker Man brandt zich in je ziel.

De zoetigheid slaagt echter snel om in rot. Achter de heidense, op seks gestoelde gebruiken van de Keltisch aandoende commune schuilt evenveel schoonheid als verderf. Tot de meest onthutsende/opwindende/onvergetelijke scènes behoort een orgie-achtig exposé in een grasveld. De experimentele belichting, stotterende cameratechniek en het lieflijke fluitlibretto storten zowel kijker als Sgt. Howie in een verleidelijke nachtmerrie. Verrukking en macht, seks en gruwel – zo weten we van de betere Griekse sagen, het Nazisme en de SM-rechter – gaan immers hand in hand. Of deze onomwonden seksuele exploten (voorts ziet u nog passeren het natuurlijk ornaat van Britt Eckland, dan wel haar body double) de werkelijke aanleiding gaven om The Wicker Man drastisch te hermonteren, blijft voer voor speculatie. Zeker is dat studio EMI/British Lion tegen Hardy's wens in de film fel inkortte, wat The Wicker Man door de jaren heen het status van de “Citizen Kane of Horror Movies” gaf. Oorspronkelijke kopijen gingen verloren in de handen van misnoegde studiobonzen of in de pylonen van de M4 Motorway (zie Alex Cox, Moviedrome), waardoor er een handvol verschillende cuts op de markt bestaan. Daarvan is de meest volledige de Anchor Bay Release (99min, dubbel dvd) en de mooist gerestaureerde de Studiocanal versie (91min, bluray).

Bij momenten lijkt The Wicker Man gedraaid op niet meer dan een half idee, wat restjes pellicule en een stel figuranten. Of het nu toeval en intuïtie waren of eerder een totaal gebrek aan professionalisme en middelen die Robin Hardy's onevenwichtige – zwalpend tussen streng ascetisme en zwierige Nouvelle Vague – beeldtaal domineerde, feit is dat deze doorgedreven labiliteit je dieper onder de huid kruipt dan de roetvlekken van roltabak. Of je nu kickt op orthodoxe agenten, heidense offerfeesten of intellectuele knipogen naar Romeinse iconografie; The Wicker Man brandt zich in je ziel.

Ruben Vandersteen Helemaal (niet) akkoord? Lees de