Starred Up

Wij hebben het wel voor gevangenisfilms. Het moet zowat het enige filmgenre zijn dat gedefinieerd wordt door locatie, eerder dan door inhoud. Een gevangenis als plaats – of beter als universum – is echter zo determinerend dat moeilijk te ontsnappen valt aan bepaalde situaties, personages, verhaallijnen. Starred Up, de nieuwe film van de Schot David Mackenzie, vermijdt enkele clichés, gaat mee in andere, maar blijft over het algemeen een boeiende – en harde – film.

Starred Up stelt Eric Love centraal, een 19-jarige jongeman die overgeplaatst wordt van een jeugdinstelling naar een volwassenengevangenis. Die sanctie is bedoeld voor oncontroleerbare jongeren, die daarmee ‘starred up’ worden. Eric is inderdaad allesbehalve een kneusje. Op het einde van dag één kruipt hij niet met tranen in zijn nieuwe bed, maar heeft hij al een mes gebricoleerd, een medegevangene geslagen en enkele cipiers bedreigd. Het eerste deel, waarin Eric en de gevangenis voorgesteld worden, is met voorsprong het beste stuk uit de film.

Hoofdpersonage Eric is de grootste troef van de film. Hij is een onvoorspelbare, brutale, hyperagressieve maar ook verstandige kerel. De fysieke vertolking van Jack O’Connell doet denken aan Tom Hardy in Bronson of Matthias Schoenaerts in Rundskop. Erics frustraties, verdriet en verleden zitten verborgen in zijn vuisten. Wij noemden hem dan ook al een talent om in de gaten te houden.

De emotionele kern van de film wordt aangeboord wanneer blijkt dat Erics vader Neville al jaren in diezelfde gevangenis zit. Ook hij is een gevaarlijk figuur en lijkt de enige te zijn die zijn zoon in toom kan houden. Via hun interacties krijgen we enkele echo’s naar Erics achtergrond – het kind van een zware crimineel, opgegroeid met verdraaide normen en waarden, achtergelaten in een reeks pleeggezinnen. Hoewel dergelijke verhouding, in combinatie met de setting, origineel en veelbelovend is, wordt het potentieel niet helemaal waargemaakt. Ben Mendelsohn vertolkt Neville als een uitgeblust uitziend personage dat teveel onhandigheid en te weinig dreiging uitstraalt. In Animal Kingdom speelde hij een gelijkaardig individu, maar deed dat toen op dubbele energie. Nevilles houding ten opzichte van Eric zwalpt ook iets te veel. Soms heeft zij iets weg van jaloezie, soms van gevoelloosheid, soms van autoriteit, soms van schuldgevoel en soms van trots. Dat is iets te veel en het is allemaal iets te onduidelijk. De filmmakers geven het verhaal tussen zoon en vader te weinig plaats om volwaardig verteld te worden, of te veel om een interessant nevenplot te zijn.

Starred Up werd geschreven op basis van Jonathan Assers eigen ervaringen als werknemer in een gevangenis en hoewel wij aanvaarden dan de realiteit clichés bevat, hadden wij er graag enkele gemist in deze film. Zo zijn er – alweer – de evil gevangenisdirecteur, de oppergevangene (‘you come to me when you have a problem’), de goedbedoelende hulpverlener die gefnuikt wordt door het systeem.

Ondanks het halfgeslaagde vader-zoon verhaal en enkele clichés uit het genre, is dit een straffe film van David Mackenzie, bekend van het geweldige Young Adam. Al is het maar door de meeslependheid van zijn regie, de beslotenheid van het decor (op geen enkel moment wordt ook de kijker uit de gevangenis gehaald) en door de vertolking door aanstormend talent Jack O’Connell.

Bert Lesaffer Helemaal (niet) akkoord? Lees de