A Pigeon Sat on a Branch Reflecting on Existence

De ervaring van een Roy Anderssonfilm kan je enigszins vergelijken met het aanschouwen van een totale zonsverduistering: je wordt in een bevreemdende wereld gehuld waarin iedereen wordt geconfronteerd met zijn onbevattelijk bestaan en na afloop is het bijna een decennium uitkijken naar de gelijkaardige beleving. De Zweedse cineast broedt gewoonlijk met Kubrickiaanse tussenpozen op zijn projecten, terwijl hij met het maken van reclamefilmpjes het budget verzamelt om sporadisch nieuwe scènes op te nemen. Zo vervolledigde hij gedurende zeven jaar beetje bij beetje zijn kunstwerk.

Al sinds zijn geprezen kortfilm World of Glory zijn we helemaal betoverd door de groteske wereld waarin de cineast ons regelmatig onderdompelt. A Pigeon Sat on a Branch Reflecting on Existence (En duva satt på en gren och funderade på tillvaron) vormt het sluitstuk van een drieluik waarvan eerder al Songs From the Second Floor en You, The Living elke cinefiel perplex achterlieten. De lange titel is naar verluidt een verwijzing naar het kunstwerk De Jagers van Pieter Breugel - waarop duiven afgebeeld staan die het wintertafereel aanschouwen - dat gedeeltelijk als inspiratie diende.

De ondertussen 71-jarige Andersson stelt in dit met een Gouden Leeuw bekroond stukje cinema weer enkele zielen centraal die worden blootgesteld aan het leven in al haar ondoorgrondelijke vormen: een verkoper van carnavalsaccessoires zit samen met zijn nogal zweverige en overgevoelige assistent en een hoop openstaande rekeningen opgescheept. Dit duo schoffelt als een soort Don Quichot en Sancho Panza door de verschillende tableaus waarin nog enkele figuren zo nu en dan opnieuw opduiken. Echt leuk wordt het wanneer er enkele tijdsprongen worden gemaakt die na verloop op geanimeerde wijze met elkaar verstrengeld raken.

De opzet van de verhalen is meestal vrij eenvoudig maar de complexe choreografie waarmee ze uitgewerkt worden, is vaak indrukwekkend.

Alle ingrediënten die de voorgaande Anderssonfilms zo magisch maakten zijn ook nu weer aanwezig. De film bestaat uit verschillende vignetten waarin bleek geschminkte personages op geëtaleerde wijze hun existentiële strijd voeren. Het zijn vaak pathetische figuren, tragisch in hun eenzaamheid maar ook kleingeestig en onverschillig. Uit die tegenstrijdigheid wordt een flinke dosis absurde humor en een satirische knipoog gepuurd.

De opzet van de verhalen is meestal vrij eenvoudig maar de complexe choreografie waarmee ze uitgewerkt worden, is vaak indrukwekkend. Het moment waarop de 18e-eeuwse Koning Charles XII met zijn leger een hedendaags café binnenvalt om zijn dorst te lessen is fenomenaal georkestreerd. Andersson filmde zo goed als alle scènes in zijn eigen grote studio. De imposante decors van straten en kantoren die er uit de grond gestampt werden, pronken in een bevreemdend diffuus licht. Bij de doordachte camerastandpunten zou een stap opzij de hele illusie van de verschillende gelaagde coulissen teniet doen. Wie nieuwsgierig is naar hoe Roy Andersson zijn prachtige decors tot leven wekt kan trouwens hier een kijkje nemen achter de schermen.

Helaas durft Andersson hier en daar wat doordrammen. Toch is deze afsluiter van de triptiek – en misschien ook wel van Andersson’s carrière – meer dan bevredigend kijkvoer voor cinefielen.

Bert Coppens Helemaal (niet) akkoord? Lees de