The New World

Zelfs al heeft hij maar drie films gemaakt in dertig jaar tijd, Terrence Malick is er toch in geslaagd een onverwoestbare reputatie op te bouwen. Niet alleen als de cineast van de klassiekers Badlands, Days of Heaven en The Thin Red Line, maar ook als kluizenaar. Malick is een van de meest eigenzinnige en ontoegankelijke filmmakers van Hollywood en zijn vierde film is dat eigenlijk ook. The New World is daardoor de minst goeie prent van Malick geworden.

Malick nam voor deze historische film het klassieke verhaal van Pocahontas onder handen. De dochter van een indianenstamhoofd werd in het begin van de 17e eeuw verliefd op John Smith, een van de Britten die de kolonie Jamestown stichtte in Virginia. Nochtans verliep het samenleven van Britten en de oorspronkelijke bewoners van Amerika, niet zonder slag of stoot. Die cultuurclash vormt samen met de romantische perikelen de basis van wat zich als een groots en episch spektakel aan lijkt te kondigen.

The New World kent een rustige en coherente inleiding, waarin meteen al de magnifieke natuurbeelden (onder natuurlijke belichting!) en een symfonische score opvallen. Het verhaal gaat vlot van start en er is al snel een dreiging voelbaar. Maar na een klein halfuur laat Malick de kijker alleen achter in de onmetelijke wouden en bouwt hij op zijn eentje verder aan een film die bijgevolg enkel en alleen hijzelf nog begrijpt. Zo puzzelt de cineast er narratief lustig op los en negeert hij alle verhaalconventies. Personages komen en gaan en we weten niet altijd waarheen of waarom; Christian Bale en Colin Farrell, die nooit samen in een scène te zien zijn, lossen elkaar als protagonist af op de meest onverwachte momenten; scènes lijken elkaar willekeurig op te volgen, zonder bij te dragen aan de plot. De film, die zelfs na de eerste release, opnieuw en opnieuw gemonteerd werd, komt zo redelijk verknipt over en dat in twee betekenissen. Het verhaal offert zijn prozaïsche toon immers op en evolueert van een avonturenfilm naar een soort exploratie van liefde en verdriet, een stream of consciousness zo je wil (maar dan van Malick zelf, niet van zijn personages), waarbij voice overs af en toe bespiegelingen prevelen over verlangen, verdriet en rouw en op die manier een soort zweverige dialoog vormen bij beelden die op dat moment eigenlijk een ander verhaal vertellen.

Nu hoeven we dat niet als een uitgestoken middelvinger naar de kijker te beschouwen, -al stoot het intellectualisme van de film wél bewust af- want eigenlijk is The New World gewoon een heel persoonlijke film. Applaus daarvoor, maar helaas brengt dat impressionisme ook kritiek met zich mee. Een gevolg van de incoherente vertelling is immers een mate van steriliteit, al zullen poëtische zielen mogelijk wél meegevoerd worden door de metafysische bedenkingen. Anderen zullen de prent beslist te traag vinden, terwijl optimistische filmfans hartzeer zullen krijgen bij het besef dat minstens drie kwartier aan materiaal ongezien blijft. Zo verdwijnen respectabele acteurs als Ben Chaplin, Noah Taylor en Jonathan Pryce nagenoeg volledig uit beeld zonder zelfs maar twee lijntjes dialoog. Farell acteert voor een keer heel natuurlijk in een nogal vage rol. De prestatie van de amper 15-jarige Q'Orianka Kilcher is echter de meest opvallende. De ontwikkeling van haar personage is het meest zichtbaar en is de enige die de kijker beroert. Wanneer Pocahontas Engeland bereikt ('de nieuwe wereld' uit de titel), weet Malick dat bovendien zo in beeld te brengen, dat het lijkt alsof ook de kijker dit land nog nooit eerder gezien heeft. Toch is het ook zonde de indrukwekkende reconstructie van de ontvangst aan het Britse hof in dertig seconden samen te vatten.

Er zat dus een heel andere, wellicht stukken betere (en dan ook conventionelere) film in. Een mislukking is het niet, een teleurstelling dus wel. Toch valt Malick daarom niet van zijn voetstuk. Maar als hij zijn technisch meesterschap volgende keer met wat nuchterheid en meer aardse emoties combineert, kunnen we misschien opnieuw de loftrompet steken.

Sven De Schutter Helemaal (niet) akkoord? Lees de