Hable Con Ella

Genre: Drama | Duur: 1u52 | Release: 17 April 2002 | Land: | Regie: Pedro Almodóvar | Cast: Javier Cámara, Darío Grandinetti, Rosario Flores, Leonor Watling, Geraldine Chaplin

De Spaanse topcineast Pedro Almodóvar heeft wellicht zijn meest volwassen film tot nu toe gemaakt en dat is een opmerkelijke wending in een sowieso erg opvallend oeuvre. Met diens wortels in een avant-gardistische anti-beweging uit het Madrid van de late jaren '70, had zijn vroege werk namelijk een ontegensprekelijk undergroundkarakter, hetgeen in het daaropvolgende decennium enkel evolueerde tot een eigen non-conformistische mix van melodrama, kitsch en humor ('86:Matador, '87: La ley del deseo). Ook al was het weliswaar zijn meer conventionele werk, zoals Mujeres al borde de un ataque de nervios, dat hem de meeste internationale erkenning opleverde, toch kan je van de ijzersterke prent die Almodóvar definitief als filmwonder klasseerde - Todo Sobre Mi Madre - onmogelijk beweren dat er iets als gelatenheid of rust van zou afstralen. En dan blijken in opvolger Hable Con Ella opeens sereniteit, somberheid en ingehouden emoties de boventoon te voeren... al is dat enigszins bedrieglijk.

Dat Almodóvar in zijn thuisland reeds langer over de status van legende beschikt, konden we met eigen ogen vaststellen toen we in de Madrileense vestiging van een bekende mediaketen ter gelegenheid van deze release een volledig rek met aan hem gerelateerde werken aantroffen, zowel in de film-, muziek- als literatuurafdeling. Met steeds terugkerende elementen als o.a. de stad Madrid, de katholieke kerk en het stierenvechten, is de Spaanse identiteit dan ook aardig vertegenwoordigd in Almodóvars films. En vooral dat laatste element treedt hier aanvankelijk erg nadrukkelijk naar voor - wordt verheerlijkt zelfs - wanneer Hable Con Ella bij middel van een aantal voor- en achterwaartse sprongen in de tijd de twee hoofdpersonages met elkaar in contact laat treden.

Enerzijds is er namelijk Marco (Darío Grandinetti), een schrijver wiens geliefde in een coma belandt wanneer ze zwaar verwond wordt door een aanvallende stier. Als vrouwelijke matador lijkt Lydia (Rosario Flores) het prototype van Almodóvars sterke vrouw. Toch is het net één van haar zwakheden die voordien de toenadering met Marco mogelijk maakte. Beiden hadden ze op dat moment nog niet zo lang een relationele breuk achter de rug: Lydia werd gebruikt door collega-stierenvechter El Niño om als mediakoppel in de belangstelling te kunnen staan en Marco is emotioneel nog niet over het verlies van zijn vorige vriendin. Onderweg naar haar fatale kamp kondigt Lydia aan dat ze achteraf moeten praten... Haar zorgen lijken de basis voor het concentratiegebrek dat haar ongeval veroorzaakte.

In de gangen van de ziekenafdeling waar hij naast Lydia waakt, zal Marco bevriend raken met een man die in dezelfde situatie is verzeild geraakt. Benigno (Javier Cámara) - de andere helft van het verhaal - is een sociaal onontwikkelde verpleger die een groot deel van zijn leven naast het ziekbed van zijn moeder heeft doorgebracht. Nu is zijn liefdevolle verzorging voorbehouden voor Alicia (Leonor Watling), het meisje op wie hij verliefd geworden is terwijl hij vanuit het raam haar balletoefeningen (met Geraldine Chaplin als lerares) observeerde. Zijn onbeholpen toenaderingspogingen werden door haar als stalking ervaren, maar wanneer ze door een verkeersongeval permanent het bewustzijn verliest, wil haar vader voor haar de beste verpleger voorhanden: Benigno. Het zal ook Benigno zijn die Marco uiteindelijk de raad "hable con ella" (praat met haar) meegeeft omdat hij ten stelligste gelooft dat comapatiënten nog steeds een perceptie hebben van hun omgeving, ook al is zoiets dan medisch onmogelijk.

Terwijl Almodóvar deze lange inleiding zich zeer sereen en traagjes - maar misschien ook een beetje saai - laat ontspinnen, schijnt de film steeds meer de kaart te kiezen van een ingetogen verwerkingsproces of van een relaas over het onvermogen tot communicatie. De fotografie is haast altijd prachtig, de muziek zeer treffend en de mannelijke hoofdrollen schitteren door de terughoudende stijl van acteren, ook al zijn er dan regelmatig terugkerende toneelvertoningen waarbij het hoofdpersonage even zijn tranen laat vloeien (cfr. A streetcar named desire).
Bij nader toezien echter, merk je dat de scenarist/regisseur een sporadisch weerhaakje in zijn film heeft aangebracht, waarin de oude Almodóvar komt bovendrijven. Zo krijg je - vrij vroeg al - een prachtig gefilmde sequentie te zien waarin Benigno zijn patiënte wast en kleedt. Alles verloopt met de grootste sierlijkheid tot hij vaststelt dat Alicia menstrueert. Benigno begint dan haar schaamstreek te wassen, maar hij doet dit met het sprekend enthousiasme van iemand die een kattenbak moet uitkuisen, waardoor de klinische schoonheid waarmee de scène begon terug gebroken wordt.

Als toeschouwer schuifel je dan even ongemakkelijk in je zeteltje. Toch zijn dit net zeer interessante momenten in de film, die uiteindelijk zullen worden ten top gedreven in een (hilarisch) stukje zwartwitfilm. Alweer iets dat ons aan Todo Sobre Mi Madre deed denken, alleen is het hier een speciaal voor deze prent aangemaakte en geniaal geconcipieerde stomme kortfilm over een inkrimpend mannetje; een verhaal dat het sleutelpunt vormt voor de haast onwezenlijke wending die de film daar neemt. Van Almodóvar mag dan wel beweerd worden dat hij zijn vroegere gekte ingeruild heeft voor meer commercieel succes, met het statement dat hij hier maakt, bewijst hij dan toch even dat hij perfect op de rand van het traditioneel aanvaardbare kan balanceren... zonder te gaan overhellen.

U merkt het: naarmate het einde naderde werden we steeds meer gewonnen voor deze film. De lange inloop draagt dan wel bij tot de effectiviteit van het laatste deel, toch zou je er voor het vloeiend verloop van de gehele film net iets meer originaliteit, beweging en jeugdige spontaniteit in verwachten, terwijl er nu een bijna constant aanhoudende sérieux vanuit gaat. Maar wie zijn wij opdat u ons daarin zou volgen? Misschien zouden we deze film wel meer krediet geven als we niet wisten dat Almodóvar ook een Todo Sobre Mi Madre kan maken. Misschien verwachten we nog net iets teveel excentriciteit op het witte doek. Misschien zal de zeldzame kracht van dit soort ingetogenheid ons op onze iets oudere dag beginnen te dagen...