Ed Wood

Visions are worth fighting for prevelt een misnoegde Orson Welles (Vincent D'Onofrio) ergens halverwege Ed Wood. In feite had deze boutade ook uit de mond kunnen komen van regisseur Tim Burton, een cineast die er niet voor terugdeinst om te focussen op getormenteerde outsiders (Batman, Edward Scissorhands), gestileerde arena's (het expressionistische Gotham City, de licht-surreële suburbia) en onheilspellende atmosferen. Met Ed Wood brengt Tim Burton een unieke hulde aan Ed Wood, een van Hollywoods meest notabele prutsers. Edward D. Wood Jr. mocht dan wel de dubieuze eer hebben om bestempeld te worden als the worst director of all time, zijn tomeloze enthousiasme werkte aanstekelijk en inspirerend. Of hoe Burton zijn allerbeste film maakte over het grootste non-talent dat Hollywood ooit gekend heeft.

De grootste troef van Burtons lofbetuiging is het feit dat hij zijn onderwerp met het nodige respect behandelt. Burton focust niet op het ontbreken van enig talent, hij is bovenal geïnteresseerd in het bijna maniakale enthousiasme van zijn hoofdpersonage. Wood was buiten filmmaker ook een overtuigd travestiet en had een geheime voorliefde voor angoratruitjes. Die liefde culmineerde uiteindelijk in de film Glen or Glenda, een film die de producenten liever wouden verkopen onder de meer spectaculaire titel I changed my Sex. Wanneer de geldschieters hem verkondigen dat Glen or Glenda het "slechtste is dat ze ooit gezien hebben", repliceert Ed Wood doodgewoon dat de volgende beter zal worden. Als bij donderslag ontmoet hij Bela Lugosi, ooit een gevierd horroracteur, nu enkel een verlopen has been die verslaafd geraakt is aan cocaïne. Een makkelijk slachtoffer voor Woods verbale overredingskracht dus. Bovendien wordt Ed Wood omringd door een opmerkelijk ensemble, gaande van een verwijfde geldschieter (Bill Murray is bijhoorlijk op dreef), een logge worstelaar en de sensuele Vampira (vertolkt door Burtons toenmalige eega Lisa Marie). Het zijn allemaal verweesde outsiders, maar door de manier waarop Burton ze presenteert kunnen we niet anders dan onze sympathie hebben.

Ed Wood is niet alleen een respectvol lofdicht aan het adres van een gedreven cineast , het is ook een lofbetuiging aan de filmcultuur uit de jaren '50. Burton groeide op in Burbank, Californië, de spreekwoordelijke achtertuin van de grote filmstudio's waar tijdens de jaren '50 heel wat goedkope monsterfilms gedraaid werden. Zo weet Burton op prima wijze de teneur van de naoorlogse filmcultuur prima te schetsen. Wood wordt dan ook nergens afgeschilderd als een talentloze filmmaker, maar als een strijder die tegen wil en dank zijn job wil uitoefenen maar te kampen krijgt met het je m'en foutisme van machtsgeile producenten en de nieuwe wetten van de filmcultuur.

Bovendien zit Ed Wood boordevol sterke vertolkingen. Het titelpersonage wordt uitstekend vertolkt door Johnny Depp. Als de zelfverzekerde en overambitieuze Wood zet hij misschien zelfs de beste rol uit zijn carrière neer, maar het zou de leden van The Academy pas invallen Johnny Depp te nomineren toen ze er niet meer naast konden kijken. Geheel terecht was wel de Oscar voor beste acteur in een bijrol. Martin Landau maakt van de Hongaarse Bela Lugosi een granieten blok treurigheid, een verwelkte bloem die verweesd moet toezien hoe het Hollywood dat hem groot heeft gemaakt, langzaamaan taant. Today, it's all giant bugs, giant spiders and giant grasshoppers - who would believe such nonsense!, declameert hij.

Of hoe Burton zijn allerbeste film maakte over het grootste non-talent dat Hollywood ooit gekend heeft

Burton verpakt zijn hommage alsof het een prent is die dateert uit de gloriedagen van het oude Hollywood. De schuine kadrages, de expressionistische schaduwpartijen en de sfeervolle zwart/wit-fotografie maken van zijn ode een visueel verbluffende parel. De experimentele soundtrack van Howard Shore roept een bevreemdende atmosfeer op die perfect past bij het Hollywood van de jaren ?50, een Hollywood dat grossiert in groezelige monsterfilms en gure exploitation-flicks. Let vooral op het geluid van de 'theremin', een uniek elektronisch muziekinstrument dat bespeeld wordt door met de handen variërende houdingen aan te nemen tegenover een krachtveld dat gecreëerd wordt door twee antennes. Het zijn allemaal elementen die Burton hanteert om opnieuw met verve een eigen universum te schapen.

Het was een spannende nek-aan-nekrace tussen Edward Scissorhands en Ed Wood, maar uiteindelijk is het die laatste die we bestempelen als onze favoriete Burton-Film. Ed Wood is een geestig eresaluut aan het ongebreidelde optimisme en het aanstekelijke enthousiasme van een goedlachse rebel without a cause, wat deze film verplichte kost maakt voor filmstudenten met torenhoge ambities. Enfin, Ed Wood is gewoonweg verplichte kost, tout court.

Sven De Hondt Helemaal (niet) akkoord? Lees de