The Grand Budapest Hotel

Genre: Komedie | Duur: 1u39 | 2014 | Release: 5 Maart 2014 | Land: VS | Regie: Wes Anderson | Cast: Ralph Fiennes, Tony Revolori, Saoirse Ronan, Adrien Brody, Jude Law, Willem Dafoe, Jeff Goldblum, Edward Norton, F. Murray Abraham, Tilda Swinton, Tom Wilkinson, Léa Seydoux, Harvey Keitel, Mathieu Amalric, Bill Murray, Bob Balaban, Jason Schwartzman

Dat films van Wes Andersons niet meer bepleit moeten worden is een voordeel voor de recensent: elke filmfan is al vertrouwd met het unieke kijkdoosuniversum van deze aparte filmmaker en heeft al lang bepaald deze nostalgische, opulent in beeld gezette verhalen te willen aanschouwen of niet. We hoeven u dus niet meer te beschrijven wat de effecten zijn van de met veel precisie samengestelde beeldenstroom vol gesjeesde figuren waarmee een Andersonfilm is opgebouwd. Dat The Grand Budapest Hotel meer van hetzelfde biedt en anderzijds net nadrukkelijker een narratieve constructie is waarin personages zich slechts binnen de grenzen van hun functie emotioneel gedragen, maakt de cinefiele surprise echter net iets minder spectaculair en warm.

Meer dan ooit bouwt Anderson zijn film uit als een bevestiging van zijn stijl, dit keer in nog grotere mate kunstmatig dan voorheen. De perikelen van de gepassioneerde hotelmanager M. Gustave, spelen zich af in een fictief land, wat voor de cineast de deuren opent om zijn wereld nog cartoonesker uit te beelden. Het is in zijn opeenstapeling van al dan niet komische gebeurtenissen tegen een achtergrond van oorlogsdreiging ook een cinefiele ode aan het werk van vroeg-Europese filmmakers als Ernst Lubitsch en F. W. Murnau. Tegelijk is het ook een film die bewust over zichzelf en over fictie gaat: de gebeurtenissen spelen zich immers af op een vierde narratieve laag. Anderson lijkt te willen onderzoeken in hoeverre we mee willen gaan. 

Eens te meer staat ook een personage centraal dat de plot domineert. Net als de fantastische meneer vos, Steve Zissou, Royal Tenenbaum of Max Fischer uit Rushmore, is M. Gustave een overheersend karakter dat alle nevenpersonages om zich heen laat bewegen. Wanneer Anderson ooit aan een retrospectieve toe is, zal dit vast als een representatie van zichzelf verklaard worden: de man lijkt een eigen hoek gezocht te hebben in de filmwereld, waarbinnen hij op een schare getrouwen kan rekenen die mee willen gaan in zijn verbeelding. 

Ralph Fiennes mag zich uitleven als M. Gustave: een complex, wat onberekenbaar personage met een amalgaan van accenten en vocabulaires. Hij eist zodanig veel plaats op dat de met veel bravoure aangekondigde cast tjokvol interessante acteurs wel erg weinig te doen heeft. Jammer b.v. voor Owen Wilson, Jason Schwartzman en Bill Murray: net zij die Anderson het meest trouw zijn, krijgen amper een zin of twee. Voor Edward Norton, Jeff Goldblum en Willem Dafoe - eveneens acteurs die al eerder met Anderson werkten - is er gelukkig al wat meer schermtijd. Zij wentelen zich met genoegen in het screwballgehalte van deze prent. 

Eveneens vrij centraal staan de romantische perikelen van de jonge Zero, die verliefd wordt op keukenhulpje Agatha. Via deze invalshoek deelt Anderson opnieuw zijn naïef-nostalgische kijk op de dingen met ons. Jammer genoeg puurt hij daar dit keer niet de warm-melancholische toon uit die we van hem gewend zijn. De plot rond een verloren testament en een gestolen schilderij, maken van The Grand Budapest in hoofdzaak een capermovie, een vindingrijk en avontuurlijk verhaal vol wilde plannen en hoezeer het resultaat komisch, amusant en kolderesk is, ons hart smolt amper.

De jury van het Berlijnse filmfestival was duidelijk meer onder de indruk - The Grand Budapest Hotel won er de Zilveren Beer. Dat de prent uiteraard een streling voor het oog is, een als vanouds adembenemende opeenvolging van schitterend geënsceneerde taferelen vol bijzondere details en spitsvondige dialogen, blijft een reden om Andersonfilms met prijzen te overladen. Maar dat de filmmaker die ons al zo vaak wist te ontroeren, nu (naast de vanzelfsprekende bewondering) amper sympathie weet op te roepen voor zijn koele, overgeconstrueerde vertelling, is toch ook een kleine teleurstelling. We hopen Anderson nooit van stijl over inhoud te moeten beschuldigen, maar dichter in de buurt daarvan hoeft hij zich toch niet te wagen.