Leviathan

Genre: | Duur: 1u27 | Release: 1 Januari 2012 | Land: Frankrijk, Groot-Brittannië, VS | Regie: Lucien Castaing, Véréna Paravel, Taylor Paravel | Cast:

Woeste baren, schuimende golven, geratel van metalen katrollen, knarsende machines, krijsende meeuwen en het pletsende geluid van de massa’s vissen die aan boord gehesen worden van een grote industriële vissersboot. Leviathan is een ode aan de zee, de monsters die haar bevolken en de stoere bonken die haar trots en fier bevaren. De film situeert zich in de wateren rond New Bedford, bekend als een historisch centrum van de walvisjacht waar ook dat andere legendarische monster Moby Dick zich ophield. In deze experimentele documentaire wordt niet gesproken, niks uitgelegd, geen context en geen informatie gegeven. Leviathan is een zuiver immersieve en fysieke ervaring van het woelige en gure zeeleven.

De film werd gemaakt met kleine camera’s die onder andere aan de ledematen van de bemanning werden vastgemaakt, aan de reling van het schip of aan de nek van een meeuw of gefilmd vanuit het midden van een berg glibberige vissen. Het resultaat zijn shots die vanuit het centrum van de actie worden genomen, zonder menselijk point of view, zonder enige vorm van klassieke cadrage, en vol zwiepende, draaiende en tollende bewegingen- gemonteerd in een al even rauwe stijl.  De ervaring die het oplevert is er een van ongemak, desoriëntatie, misselijkheid, nervositeit en claustrofobie. 

De keuze voor dit soort radicale lichamelijke cinematografie is een doelbewust opzet, de makers van de film zijn ook onderzoekers aan het Sensory Ethnography Lab van Harvard en de film maakt deel uit van hun onderzoek naar hoe beelden een zuiver zintuiglijke vorm van perceptie kunnen oproepen die recht uit het leven komt dat ze bestuderen.  En in dat opzet is Leviathan op magistrale wijze geslaagd, zonder enige vorm van beschrijving krijg je een directe ervaring van hoe het leven aanvoelt op zo’n boot, volledig omgeven door niks anders dan kolkend zeewater, drammende machinerie, naar adem happende vissen, ingewanden en bloed. Het stinkt, is smerig, glibberig, nat en kil, kortom de hel op aarde. Maar vanonder de guurheid komen bij momenten ook poëzie en schoonheid bovendrijven vol verrassende beeldpracht.

Maar hoe opmerkelijk en bijzonder de unieke beeldtaal ook is die gecreëerd wordt, het vergt een uitputtingsslag van de toeschouwer om de hele film uit te zitten. Misschien had het experiment een veel krachtiger statement geweest door gewoon wat korter te zijn. Want na een dikke twintig minuten heb je het eigenlijk wel gehad. Wie deze film tot het einde kan volhouden is even stoer als de kloeke zeerotten die het schuimende sop trotseren.