My Enemy's Enemy

Sinds een Texaanse rijkeluiszoon dubieuze oorlogen uitvoert in het Midden-Oosten maken de Verenigde Staten niet veel vrienden in het buitenland en zijn de vijftig sterren van de ?Stars and Stripes? tanende. Dat de methodes die de grootste westerse natie internationaal hanteert vaker getuigen van verderfelijk opportunisme dan van een consequente ethische en ideologische lijn is echter van alle tijden. De Schotse documentairemaker Kevin Macdonald scheurt met de Franse productie Mon meilleur ennemi die wonde nog eens open. Zijn rondje Amerika-bashen doet hij aan de hand van een ontluisterende case study rond de voormalige Gestapo-officier Klaus Barbie.

De documentaire opent met een kort fragment uit een oud interview met Klaus Barbie waarin hij ijzig koud getuigt dat hij absoluut geen spijt heeft van zijn Naziverleden en de gruwelijke misdaden die hij door de jaren heen beging. Meer heeft de kijker niet nodig om deze historische figuur te zien als een wreedaardig monster. De man heeft dan ook heel wat op zijn kerfstok. Als overtuigd nazi en Jodenhater werd Barbie gestationeerd in het Franse Lyon. Daar verwierf hij al snel de bijnaam ?slager van Lyon? vanwege zijn befaamde folterpraktijken ?waar onder ander de beroemde verzetstrijder Jean Moulin het slachtoffer van was- en door het op zijn bevel uitgevoerde transport van 44 joodse kinderen naar Auschwitz.

Wanneer we in de film aanbeland zijn aan het einde van de Tweede Wereldoorlog en de val van het naziregime komt Macdonald tot zijn punt en wordt het pas echt interessant. In plaats van Barbie voor het oog van de wereld op te knopen, zoals ze wel deden met een soortgelijk Irakees monster, schakelden de Amerikanen hun voormalige gewiekste vijand al gauw in om hen in Berlijn bij te staan in de strijd tegen het nieuwe gevaar: het communisme. Daar mag Barbie onder het goedkeurend oog van de CIA zijn bekende sadistische praktijken botvieren op alles wat zich ter linker zijde van het politieke spectrum situeert. Wanneer het hem toch wat heet onder de voeten wordt, weet hij dankzij de VS én het Vaticaan te ontkomen naar Bolivië. Onder het pseudoniem Klaus Altmann tracht hij daar ondermeer een fascistische staatsgreep te plegen, zit hij Ché Guevara op de hielen en martelt er tussen de uurtjes door nog maar eens lekker op los.

Het is er regisseur Macdonald niet in de eerste plaats om te doen om de figuur Klaus Barbie helemaal psychologisch te dissecteren. Aan het begin van de film wordt even vermeld dat de Duitser van armoedige komaf was en van daaruit een aandrang heeft meegekregen om zijn autoriteit te laten gelden. Verder wordt er niet gepeild naar Barbie?s persoonlijkheid en motieven en dat is wat jammer. Macdonald opteert er duidelijk voor om het verhaal van de beestachtige beul te gebruiken als kapstok om de twijfelachtige, pragmatische buitenlandpolitiek van de Amerikanen op de korrel te nemen. Uit ondermeer de 'affaire-Saddam Hoessein' - die eerst bondgenoot was en enkele jaren later tot gevaarlijkste man op aarde werd uitgeroepen ? wisten we al wat voor loebassen die stoute Amerikanen kunnen zijn. De boodschap van de film deed ons dus niet stijl achterover vallen.

Dat Kevin Macdonald een goed documentairemaker is die zijn verhaal op een onderhoudende manier weet te vertellen, wisten we al van het ijzersterke en hyperintense Touching the Void uit 2003. Hoewel Mon meilleur ennemi uitsluitend is opgebouwd uit archiefmateriaal en nieuwe en oude interviews zit het tempo lekker strak en blijft de film voortdurend boeien. Uiteindelijk levert dat een historisch interessante en vrij feitelijke weergave op van de vreselijke misdaden van Klaus Barbie die tegelijkertijd de hypocrisie van de Amerikanen maar ook het Vaticaan en de Franse overheid aan de kaak stelt. Het feit dat de film tot hiertoe nog maar weinig stof heeft doen opwaaien zegt echter genoeg over zijn geringe impact en nieuwswaarde.

Jonas Rosquin Helemaal (niet) akkoord? Lees de