This is England

De Britse cineast Shane Meadows wordt ondanks enkele prachtfilms als Twenty Four Seven en A Room for Romeo Brass nog niet helemaal beschouwd als topcineast. Misschien zit zijn leeftijd er voor iets tussen (de man is geboren in 1972 en dit is al zijn zevende film), hoewel zijn films ook nog te weinig volk lokken. Maar eigenlijk kunnen we er stilaan van uitgaan dat hij binnen enkele jaren in één ruk genoemd wordt met Ken Loach en Mike Leigh. Meadows maakt immers ook van die veelal treffende Britse kitchensink-drama's over de wantoestanden in de Britse samenleving. Toch is zijn aanpak anders. Vooral door veelal voor jonge protagonisten te kiezen, heeft hij zich als een meester ontpopt in het schetsen van de leefwereld van jongeren. Omdat hij zijn personages zo goed kent weet Meadows steevast tot een vaak pakkende essentie te komen.

Dat is niet anders in This Is England, ongetwijfeld Meadows' sterkste prent tot nu toe. Het is dan ook een deels autobiografische film, waardoor Meadows er meer nog dan anders in geslaagd is zijn film op elk moment waarachtig, innemend en indringend te laten zijn. Met dit tedere maar tegelijk snoeiharde portret van een dertienjarig joch, keert Meadows terug naar de eerste helft van de jaren '80. De serie clichématige beelden die de begingeneriek vormen, ondersteund door een (al te) klassiek eightiesnummer, lieten ons eerst wat zuchten. Vallen er nog nieuwe zaken te vertellen over een tijd die gedomineerd werd door Thatcher, Prinses Diana en de Falklandoorlog? Misschien niet echt, maar de verhalen die er achter zitten zijn telkens anders. This Is England weet ondanks zijn intussen vertrouwde setting immers elke minuut te boeien.

Dat ligt in de eerste plaats aan de personages. De dertienjarige Thomas Turgoose vertoont een zelden geziene naturel en weet een werkelijk onweerstaanbaar personage neer te zetten - zelfs al is hij geen Jamie Bell (uit Billy Elliott). Je gelooft dit kereltje elk moment. Wanneer hij op school gepest wordt, vindt hij vriendschap in een hecht groepje van straatjongeren die het allemaal best wel goed menen. Ook hier vallen de ijzersterke vertolkingen op en de warme sfeer in het bonte groepje jongens en meisjes is niet alleen bijzonder geloofwaardig, maar ook verrassend. Het geeft deze prent een tedere ondertoon die vaak ontbreekt in dit genre. De focus ligt voor een keer immers niet echt op de ellende van de personages, waardoor je sympathie voor hen voelt om wie ze zijn eerder dan om de situatie waarin ze beland zijn. Meadows komt dan ook niet als zoveelste aanzetten met kritiek op de toenmalige politieke situatie. Zijn bezorgdheid is veel universeler.

Zo daagt plots immers Combo op, een skinhead die na een gevangenisstraf zijn verbittering en haat komt uitstrooien in zijn voormalige vriendenkring. Shaun raakt begeesterd door deze manipulatieve kerel en dreigt in foute kringen terecht te komen. Meadows profiteert er even van het soort demagogische praatjes op de korrel te nemen die bepaalde nationalistische politici van laag allooi nu nog steeds als basis van een politieke carrière aanwenden, maar richt zich daarna weer op de relatie tussen de jongeren en dan vooral Shaun en Combo. De Falklandoorlog - die op Meadows zelf blijkbaar een grote impact had - wordt flink betreurd, maar verder zouden plaats en tijd van deze gebeurtenissen gerust kunnen veranderd worden. In die zin is This is England eigenlijk helemaal geen typisch kitchensink-drama, maar wel een verpletterende studie van sociale mechanismen, en dan in het bijzonder het soort ervaringen die tot racisme en haat leiden.

Doorleefde, authentieke en verpletterende studie van sociale mechanismen

Naast de doorleefde en uitermate genietbare vertolkingen (we vermelden graag even Joe Gilgun, Vicky McClure en Stephen Graham) weet Meadows ook muziek een grote rol te laten spelen in dit tragische relaas. Niet alleen door het voorspelbare gebruik van ska en eightiesklassiekers, maar vooral door de meest intense momenten van de film te ondersteunen met meesterlijk piano- en vioolspel. Het geeft zijn film een extra emotionele laag die de bioscoopzaal bij het aflopen van de eindgeneriek, in stilte laag leeglopen.

Sven De Schutter Helemaal (niet) akkoord? Lees de