The Hoax

Catch me if you can. Matchstick Men. Met open mond hebben wij ons vergaapt aan voorgaande films, beide charmante zwendelkomedies die onbeschaamd mikken op uw kamerbrede glimlach. En toch hebben wij, nog te eerlijk om onze vader zijn handtekening te vervalsen op een abominabel schoolrapport in de jaren tachtig, zo altijd onze twijfels gehad bij dergelijke films. Zoals Steven Spielberg en Ridley Scott het voorstelden leek zwendel op grote schaal een fluitje van een cent, iets wat je met de glimlach, haast zonder nadenken doet. Gelukkig toont The Hoax, een op ware feiten gebaseerde film over hoe een gerateerde schrijver een volledige biografie over multimiljonair/vliegtuigpionier/professionele kluizenaar Howard Hughes bijeenverzon (en met een gigantisch voorschot ging lopen), wél de keerzijde van de medaille. Je ziet Clifford Irving (Richard Gere) en Dick Susskind (Alfred Molina) afzien, je proeft hun zweetdruppeltjes als ze weer eens bijna betrapt worden, je kreunt mee met hun gigantische, op monnikenwerk lijkende research.

De vroege jaren zeventig. Schrijver Clifford Irving ziet de publicatie van zijn tweede roman door de neus geboord. Samen met zijn vaste researcher Dick Susskind, komt hij op het briljante idee zich voor te doen als officiële biograaf van Howard Hughes, de excentrieke miljonair die al in vijftien jaar niet meer met de pers heeft gepraat. Zijn handschrift blijkt makkelijk te vervalsen, net als zijn stem. Irving en Susskind slagen erin het voor die tijd gigantische voorschot van een miljoen dollar te bemachtigen en weten beslag te leggen op geheime documenten die hun positie als authentieke zegsmannen van Hughes versterken. Vallen de heren alsnog door de mand? En neemt Howard Hughes uiteindelijk toch persoonlijk contact op met Irving om president Nixon ten val te brengen? Of juist niet?

Wat meteen opvalt: Richard Gere haalt, voor het eerst in decennia, nog eens alles uit de kast en zet een ongelooflijk complexe, uit alle kleuren van de regenboog opgetrokken Clifford Irving neer. In tegenstelling tot zijn laatste glansprestatie, de eendimensionale opperslechterik in Mike Figgis' Internal Affairs (1990), haalt Gere voor The Hoax een onwaarschijnlijke krachttoer uit: Ondanks het feit dat Irving voortdurend zijn vrouw bedriegt, ondanks zijn niet te schatten overmoed en zijn haast pathologische leugens, zit je toch maar mooi voor hem te supporteren. Gere's vertolking, in het bijzonder het langzame afglijden van Irving naar de waanzin, is een Oscar waardig en sluit mooi aan bij wat Alfred Molina als de twijfelende maar toegewijde researcher Susskind doet. De echte Irving vond de film echter weinig waarheidsgetrouw en vond het hoofdpersonage allesbehalve sympathiek.

Zoals gezegd toont The Hoax uitgebreid hoe zwendel op grote schaal een mes is dat aan twee kanten snijdt. Irving en Susskind smijten met geld maar hebben tezelfdertijd evenveel zenuwen als een konijn dat gevangen zit in de lichtbundel van een stroper. Tel daar nog een geweldige kijkersdeprivatie bij ?we zien Hughes, toch de man om wie het gaat, enkel op een paar spaarzaam gedoseerde archiefbeelden? en een karrevracht aan historische feiten ?het begin van Watergate!? en je komt uit bij een film die misschien wel minder amusant is dan Catch me if you can. Alles bij elkaar genomen biedt hij een loepzuivere, accurate en vooral realistische kijk op de morele ambiguïteit die in elk beetje zwendelaar schuilt, of toch zou moeten schuilen. Dat The Hoax daardoor wat zwaarder op de maag ligt, neem je er als filmliefhebber maar wat graag bij.

Filip Hermans Helemaal (niet) akkoord? Lees de