Freedom Writers

Je mag jezelf geen Hollywoodster noemen zonder minstens een keer de rol van inspirerende leerkracht gespeeld te hebben. Na o.a. Robin Williams, Michelle Pfeiffer en Julia Roberts is het de beurt aan Oscarwinnares Hilary Swank om voor de klas te gaan staan. Freedom Writers is gebaseerd op een waargebeurd relaas uit halfweg de jaren '90 en lijkt qua uitgangspunt wel erg veel op Dangerous Minds, waarin we ook een idealistische leerkracht een groep probleemjongeren zagen aanpakken.

Met Freedom Writers lijkt zich dan ook een schaamteloos herkauwen van alle clichés uit het genre aan te dienen. Hebben we niet al lang genoeg van die oubollige, pseudo-hartverwarmende films over het ontdekken van de eigenwaarde en het zelfbewustzijn van marginale figuren? We roepen luidkeels ja, maar eigenlijk denken we 'nee' en zelfs 'meer van dat'. Want als men in Hollywood doet waar men goed in is, krijg je precies het soort sentimentele cinema dat iedereen af en toe wel eens kan smaken, zoals ook de makers van pakweg The Pursuit of Happyness en The World's Fastest Indian maar al te goed wisten.

Swank speelt de jonge, pas afgestudeerde leerkracht Engels Erin Gruwell. Ze loopt er slecht gekleed en truttig bij, heeft een wel erg naïef wereldbeeld en heeft geen idee welk vlees ze in de kuip heeft. Erin is namelijk terecht gekomen op een integratieschool, ontstaan als een project van de overheid waarbij hoogstaande, overwegend 'witte' scholen meer latino's, zwarten en Aziaten moeten toelaten om gelijke kansen te creëren en de jongeren voor te bereiden op een multiculturele samenleving. Erin moet als beginnende leerkracht natuurlijk de klas op zich nemen met de minst gemotiveerde en meest problematische jongeren. Daarnaast heeft ze ook nog eens te kampen met conservatieve, cynische collega's en een schoolbeleid dat haar niet toestaat de nodige middelen aan te kopen voor haar klas. Dus neemt ze twee extra baantjes op zich en verwaarloost ze onbewust ook nog eens haar huwelijk. De doorbraak komt er wanneer Erin een schrijfproject opstart waarbij elke leerling gevraagd wordt een dagboek bij te houden. Dat slaat verrasssend genoeg aan (op weliswaar ongeloofwaardig gemakkelijke wijze) en het blijkt de lijm te zijn die de klas nodig had. Al snel haalt Erin de pers met haar project en weet ze het beste uit haar studenten te halen.

Het spreekt voor zich dat Hilary Swank, die de film ook produceert, wel wat kon maken van deze rol en na de aarzelende start (waarbij je je afvraagt of je je nu ergert aan de actrice of het personage), weet ze wel te overtuigen in de rol van Erin. Ook in de andere rollen zien we sterk acteerwerk en dat helpt om sympathie te voelen voor de stereotiepe personages. Maar regisseur LaGravenese (scenarist van The Bridges of Madison County en The Horse Whisperer) kent zijn vak en injecteert dit ongegeneerd sentimentele drama met een fiks shot realiteitsbewustzijn dat de kritische, cynische kijker klem weet te zetten. Hoe verre van origineel ook, hoe nadrukkelijk mikkend op de traanklieren (op een bepaald moment wordt het zelfs lachwekkend), de principes en opvattingen van het hoofdpersonage zouden wel eens heel erg aannemelijk kunnen zijn. Dat geeft de film meteen nuance en geloofwaardigheid die je al het voorgaande in een ander daglicht doet plaatsen. Die clichés zijn immers vaak maar al te waar en dus zijn die personages misschien helemaal niet zo stereotiep.Ook de menselijke vertolking van Imelda Staunton (Vera Drake) als kreng van dienst, illustreert die aanpak.

Het resultaat van het opblazen en tegelijk nuanceren van de kenmerken van het genre, is uiteindelijk wat te mager om substantieel te noemen. Maar Freedom Writers raakt desondanks een gevoelige snaar en de leerkrachten en sociaal helpers in het publiek halen er ongetwijfeld een essentie uit. Als het dan toch Hollywoodsentiment moet zijn, laat dit dan het minimum aanvaardbare niveau zijn.

Sven De Schutter Helemaal (niet) akkoord? Lees de