Copying Beethoven

Niet de petites histoires in Man zkt Vrouw zullen u deze zomer het meeste kippenvel in de bioscoop bezorgen, noch de charmante puberale verliefdheden in De Laatste Zomer. Neen, voor echte rillingen over de ruggengraat moet u bij Copying Beethoven wezen, een film over de laatste levensjaren van de grote Beethoven. Is dat niet saai, zal u vragen, zo?n biografische film met dorre feiten die we ook in de les Esthetica krijgen? Wel, het geniale aan Copying Beethoven is net dat de prent een loopje met de waarheid neemt. Via Anna Holtz, een fictieve vrouwelijke protagoniste, schetst regisseuse Anieszka Holland immers als geen ander het verstrooide genie dat Beethoven in feite was.

Wenen, 1823. Een steeds dover wordende Beethoven heeft al in geen tien jaar meer een symfonie geschreven. Met nog vier dagen voor de première huurt hij uit wanhoop iemand in om de partituren voor het orkest te kopiëren. Groot is zijn verwondering als de kopieerder een vrouw blijkt te zijn, die bovendien zelf ambities als componiste koestert. Langzaam groeit er tussen de grillige Beethoven en Anna Holtz ?rank, bekoorlijk, maar vooral een beetje feministe avant la lettre? een onwaarschijnlijk mooie vriendschapsrelatie, iets wat culmineert in de uitvoering van zijn Negende Symfonie, een pièce de résistance dat hij, met de onschatbare hulp van Anna, zelf weet mee te dirigeren. Maar Beethoven is er de man niet naar om op zijn lauweren te rusten. Na dit huzarenstukje zal hij nog muziek componeren die zijn tijd ver vooruit is, waaronder Die große Fuge.

Uiteraard is de uitvoering van Beethovens Negende Symfonie, speciaal voor deze prent nog eens gedirigeerd door de grote Bernard Haitink, de climax van deze uiterst mooie film. Regisseuse Agnieszka Holland, bekend van The Secret Garden, laat haar camera?s vloeiend roteren rond Beethoven en Anna Holtz, die vanuit het orkest de maat aangeeft voor de vrijwel dove componist/dirigent. Die slimme rotatie rond de twee hoofdrolspelers voert ze nog eens op in de voorlaatste scène, maar dan is er geen orkest meer bij, en al zeker geen enthousiast publiek. Overigens een gedurfde keuze: de film niet laten stoppen bij Ode an die Freude, maar ook in te zoomen op de periode erna, wanneer het genie steeds meer avant-garde componeert. Blijft u dus vooral zitten, want de laatste twee scènes zijn van een haast ondraaglijke poëtische schoonheid en voeren je als toeschouwer op wolkjes naar huis.

Ed Harris heeft zich, net als Adrien Brody voor het schitterende The Pianist, geheel voorbereid volgens method acting-principes: meer dan een jaar luisterde hij enkel naar muziek van Beethoven, hij nam piano- en vioollessen en las zowat elke Beethoven-biografie die voorhanden is. Onze overzeese collega-filmcritici doopten hun pennen echter unaniem in vitriool en noemden Harris? vertolking ?een nieuwe norm voor overacting?. Moet u daar geloof aan hechten? Neen dus. Wij vonden dat Harris een adequate, misschien wel niet uit duizend lagen opgetrokken, maar toch alleszins overtuigende Beethoven neerpoot. Is Tom Hulce in Formans met Oscars overladen Amadeus dan wel zo multidimensionaal?

Verder alle lof voor Diane Kruger die als Anna Holtz op een heerlijk onderkoelde manier een schitterend staaltje acteren laat zien en als Beethovens (fictieve) muze over de hele lijn overtuigt. Tenslotte filmt Holland in een prachtig idioom: let op de overweldigende kleuren in de schaarse natuurscènes en de erg mooie decors. Copying Beethoven betreft misschien niet de definitieve Beethoven-film die de grote componist verdient, hij vormt wel een mooie bespiegeling over het lot van de vrouw in de negentiende eeuw, het enigmatische van inspiratie en de ironie die God soms voor kunstenaars in petto heeft. Of hoe verklaart u dat een van de grootste componisten aller tijden op het einde van zijn leven zo doof als een kwartel was?

Filip Hermans Helemaal (niet) akkoord? Lees de