The Road To Guantánamo

De Britse cineast Michael Winterbottom heeft doorheen zijn gevarieerde oeuvre al aangetoond de mens in de meest diverse omstandigheden te kunnen doorgronden. Met 'The Road to Guantánamo', waarmee hij samen met co-regisseur Mat Whitecross in Berlijn de Zilveren Beer voor Beste Regie won, bezorgt hij de kijker een uppercut van jewelste. Voor dit relaas kiest hij, net als eerder voor het onthutsende reisverslag In This World, voor een documentaire vertelstijl.

The Road to Guantánamo vangt aan in september 2001. Drie jonge Britse moslims reizen naar de Pakistaanse stad Karachi om er een bruiloft bij te wonen. Omdat ze toch in de buurt zijn, besluiten de drie jongens om samen met de Britse neef die op trouwen staat even de grens over te steken en Afghanistan te bezoeken, kwestie van even wat avontuur te proeven. Shafiq, Ruhel, Asif en Monir, alle vier tussen 19 en 23 jaar, vangen de reis aan als vier willekeurige toeristen, maar hun trip wordt de grootste nachtmerrie die een mens zich maar kan voorstellen.

De vrienden hadden immers de pech dat enkele dagen voor hun afreizen in de VS de aanslagen op de WTC-torens en het Pentagon plaatsvonden. Op het moment dat het groepje de Afghaanse stad Kandahar bereikt, wordt het door de Amerikanen onder vuur genomen. De poging van de jongens om snel weer in Pakistan te raken, leidt hen echter naar een schuilhol van de Taliban. Daardoor vallen ze eerst in handen van de Noordelijke alliantie, waarbij een van hen spoorloos verdwijnt, om vervolgens op het Amerikaanse leger te stuiten. Gered, denk je dan, maar eigenlijk begint de ellende dan pas. Want je zult in de nasleep van 9/11 maar een donkerhuidige Brit zijn. Dan moet je wel lid zijn van een terreurorganisatie. Het drietal zou tweeëneenhalf jaar lang gevangen zitten en mishandeld worden in het Amerikaanse gevangeniskamp Guantánamo Bay in Cuba.

De belevenissen van dit drietal, dat ook bekend staat als 'The Tipton Three', worden in deze film nagespeeld door acteurs, waarbij de gebeurtenissen zo getrouw mogelijk gereconstrueerd worden. Nieuwsbeelden uit de betreffende periode en getuigenissen van de drie slachtoffers wisselen de actie af. Op die manier bouwen Winterbottom en Whitecross een trefzekere en waarheidsgetrouwe film op die een zeldzame weg bewandelt tussen film en documentaire en zo voor meer betrokkenheid en verontwaardiging zorgt dan alle cleane nieuwsbeelden uit die periode samen. Er wordt geen moeite gedaan de personages te schetsen of ons tijdens de film de jongens van elkaar te laten onderscheiden. Het is ook niet altijd duidelijk wát er precies gebeurt. Maar dat is dan ook van ondergeschikt belang, want de feiten die de cineasten hier zonder enige sensatiezucht belichten, zijn onomstootbaar en zorgen bij de kijker voor een steeds toenemend ongeloof en groeiend afgrijzen. Met deze messcherpe aanklacht - die overigens hier en daar een genuanceerde context mist - toont Winterbottom zich op zijn meest geëngageerd. Cinema is niet alleen escapisme. Hoe kan iemand na het zien van deze kafkaiaanse horror nog geloof hechten aan de officiële verklaringen van de VS over de menselijke behandelingen op Guantánamo?

'The world is not a nice place', zegt een van de jongens tijdens een terugblik. U kunt niets anders dan hem gelijk geven na het aanschouwen van praktijken die de moderne mens onwaardig zouden moeten zijn. Er loopt heel wat verkeerd in deze wereld. 'The Road to Guantánamo' is een stoutmoedige, essentiële film die ons met de neus op de feiten drukt. Popcorn zal overbodig zijn.

Sven De Schutter Helemaal (niet) akkoord? Lees de