Crimson Gold

Zoals uit een eerdere bijdrage blijkt (Osama), ben ik een absoluut voorstander van de Iraanse cinema. Telkens ik de naam Jafar Panahi hoor, gaat mijn teer hartje spontaan sneller kloppen, want als er één genie rondloopt in de woestijn rond Teheran, dan is hij het wel.

Bij zijn vorige twee films heb ik mijn toen evenzeer teer hartje verloren: 'The Circle' en 'The mirror' zijn beide sublieme filmparels. Films, waarvan je wou dat ze eindeloos konden doorgaan, die je omverslaan met hun quasi-perfectie, die zulke schitterende symboliek meedragen, dat je met je hele lichaam en geest meeleeft en zó intens geniet, dat je doodop de zaal verlaat. Kijk eens rond in de plaatselijke videotheek, er liggen daar meer verborgen schatten dan je denkt.

Toen ik las dat Abbas Kiarostami het scenario had verzorgd voor deze moderne grootstadparabel was ik al iets minder verheugd. Niet dat hij geen respect verdient. Hij is samen met Mohsen Makhmalbaf immers dé stichtende kracht van de moderne Iraanse film. Enkel met 'Ten' kon hij mij plezieren en dat slechts omdat de film zo Panahi-achtig aandeed. Voor de rest blijft hij mijns inziens toch maar het zwakkere broertje van Makhmalbaf.

Eenmaal de zaal buiten bij 'Crimson Gold', denk je dan: misschien duurt het gewoon even eer ik de prent kan appreciëren en dan zal ik inzien hoe ingenieus en subliem hij wel niet is. Maar we schrijven twee weken later en mijn walging tegenover deze sociaal getinte misdaadthriller is nog steeds niet afgenomen.

Wat scheelt er allemaal aan de laatste van Panahi? Het verhaal, vooral dat. Het is voor de traditioneel allegorische Iraanse film veel te concreet en dat stoort mateloos. Er blijft veel te weinig onduidelijk, het giswerk valt weg, de suggestie is een illusie verworden en aldus ook de meestal schitterende symboliek. Zo is de malaise van de hoofdfiguur veel te letterlijk in beeld gebracht. De dikkerd loopt quasi continu over het doek en zijn vetrollen doen mij niet enkel aan Montignacs en Weight Watchers denken, maar vervullen me vooral met ergernis. Het zal misschien immanent zijn aan overgewicht, maar de traagheid waarmee hij zijn lot tegemoet wandelt tart alle verbeelding. Zelfs professionele couch potatoes voelen nijd in hun aders vloeien. De cirkelstructuur is nog wel leuk gevonden, maar lijkt eerder gepikt van de vorige film, toepasselijk 'The circle' genaamd.

Het acteerwerk is een andere bron van irritatie. Niet dat de prestaties teleurstellen, allesbehalve zelfs, maar geen enkele acteur kan enige sympathie opwekken. Zelfs de vrouwelijke hoofdrol -wél traditioneel als speelbal tussen de mannelijke protagonisten- weet niets los te weken.

Antipathie! Een van de meest gruwelijke dingen die je kan meemaken als filmtoeschouwer. Zitten, kijken, luisteren, trachten aandachtig te zijn, maar tegen jezelf moeten zeggen, terwijl je de zesenveertigste keer op je horloge kijkt: "Wanneer is die ellendige zooi eindelijk eens gedaan?" Verder zijn er nog de scènes zelf: het schrijftalent van Kiarostami lijkt wonderbaarlijk verdwenen te zijn, want het is slechts in de (toen nog) mysterieuze openingssequens dat de film beklijven kan. En als we eerlijk zijn is één enkele scène op een film van om en bij de 100 minuten nu ook niet echt denderend.

Positief denken is dan wel niet mijn sterkste kant, maar zelfs een vittende criticaster als mijzelf kan in deze oerlelijke prent nog positieve dingen zien! Zo is er bijvoorbeeld de al vermelde proloog, waarin het hoofdpersonage, dat volslank is (om het eens subtieler te stellen), zeer grotesk zelfmoord pleegt, terwijl hij achter tralies staat en de gevangenschap zo symbolisch weergegeven wordt.

Het feit dat hij zich van het leven berooft, is een verder positief te evalueren aspect. Niet dat zelfdoding een leuk onderwerp is of dat ik hem de dood toewens, maar in Iran is het nog steeds verboden jezelf een kopje kleiner te maken. Zo kan je bij een mislukte evenals bij een geslaagde poging tot een levenslange gevangenisstraf veroordeeld worden, in sommige gevallen zelfs tot de doodstraf! Tegelijk een zwak punt, want waar ging 'A taste of cherry' van Kiarostami al over? Inderdaad: zelfmoord.

Verder is de Dude-iaanse aise ('The Big Lebowsky', mocht je je het nog herinneren) waarmee de papzak over het scherm loopt, af en toe wel aandoenlijk en straalt diezelfde een zalige ontspannenheid uit. Ja zelfs haast Jamaicaans zou je kunnen stellen.

Voor de rest, niets goeds te melden. Panahi, Kiarostami én cinéma à l'iranien op zijn zwakst. Jammer, maar het kan niet altijd kermis zijn.

Beau Janssens Helemaal (niet) akkoord? Lees de