Inland Empire

Vijf jaar na Mulholland Drive keert Lynch opnieuw terug naar de duistere onderbuik van Hollywood. Laura Dern is Nikki Grace, een actrice op return die dolgelukkig is wanneer ze de hoofdrol krijgt in de nieuwe film van regisseur Kingsley (Jeremy Irons). Haar tegenspeler Devon (Justin Theroux) is een notoir rokkenjager die door zijn collega?s gewaarschuwd wordt voor Nikki?s Poolse echtgenoot. Lynch-gewijs gaat het verhaal van de film-in-de-film, dat over overspel gaat, zich al snel vermengen met het leven van de twee acteurs. Wanneer de regisseur hen opbiecht dat de film eigenlijk een remake is van een onafgewerkte Poolse film, onafgewerkt omdat de twee hoofdrolspelers vermoord werden, lijkt het zelfs even of je het gebeuren al voor een stuk kan voorspellen. Maar dat is slechts schijn. Terwijl de eerste veertig minuten vrij goed te volgen zijn en naar lynchiaanse normen narratief vrij lineair, schiet de film daarna plots in een stroomversnelling van (gestructureerde) chaos die niet meer ophoudt tot de eind-credits over het scherm lopen. De verwarring stijgt wanneer Laura Dern plots nog andere identiteiten gaat aannemen, en ook het verhaal van de Poolse verfilming er steeds meer wordt in betrokken. Later zien we Dern ook nog tussen de straathoertjes op de Sunset Strip lopen en bloed uitkotsen over de befaamde walk of fame. Eat that Hollywood!

Vanzelfsprekend zijn er ook absurde en onverklaarbare gebeurtenissen zoals de regelmatig terugkerende konijnen-sitcom (die ook op Lynch website te bekijken valt), een bende dansende hoeren of het moment waarop Nikki zichzelf ziet spelen op de set, één dag later dan dat ze daar zelf zat en iemand (zichzelf dus) de set hoorde binnendringen. Deze verwarring tussen heden, verleden en toekomst is cruciaal in Inland Empire. ?Today is tomorrow.?, waarschuwt een sinister uitziende Grace Zabriskie in nogal abstracte bewoordingen in een zalig absurde beginscène die bij Nikki thuis plaatsheeft. Niet alleen de tijd maar ook de ruimte is bij Lynch een vloeibaar gegeven en hij speelt zo mogelijk op nog extremere wijze met de rekbaarheid ervan dan in Lost Highway of Mulholland Drive reeds het geval was. Ook de grenzen tussen droom en werkelijkheid, het bewuste en het onderbewuste, film en film-in-de-film worden voortdurend doorkruist; maar opnieuw op een veel complexere, gelaagde en subtielere manier dan in al zijn vorige films. In een kolkende spiraal van beelden sleurt Lynch ons steeds dieper mee in het mysterie en in het onderbewuste van Nikki, of wie ze ook mag zijn. Want niemand is wie hij lijkt.

Reikhalzend werd ook uitgekeken hoe Lynch het ervan af zou brengen met de DV-camera. Hij koos immers niet voor een professionele HD-camera, maar voor een lichter model dat aanleunt bij de consumenten-modellen. Lynch zelf zag het als een verademing omdat het voor veel meer bewegingsvrijheid op de set zorgt, maar het resultaat is niet altijd even geslaagd. Zo zijn er bij momenten toch wel erg opvallende digitale foutjes merkbaar op de achtergrond en zitten scherpte en belichting niet altijd goed. Maar het gebruik van deze techniek heeft ook een vernieuwde impuls gegeven aan Lynch? stijl. Zo is er een excessief gebruik van extreme close ups van gezichten, die vaak bijna ongeschminkt in beeld verschijnen en tot in het kleinste detail hun emoties etaleren. De cameravoering is over het algemeen ook veel beweeglijker en losser, waar Lynch gretig van gebruik maakt om de kijker voortdurend te desoriënteren. De digitale beeldkwaliteit maakt dat Inland Empire veel rauwer en realistischer overkomt en ver verwijderd is van de typisch pop-art/nostalgische look van Blue Velvet, Lost Highway of Mulholland Drive. Maar het gebruik van video zorgt zeker niet voor eentonigheid. Lynch combineert naturalistisch uitziende scènes met extreme vormexperimenten, zoals het blurren van gezichten, extreem lage resoluties, zwart-wit, expressieve belichting, diverse kleurtonen?zonder oog te verliezen voor het vormelijke geheel.

Conclusie? Op typisch lynchiaanse wijze worden op intuïtieve wijze associaties gelegd tussen scènes via dialogen, bepaalde bewegingen, kleine details of objecten die terugkeren en ons clues geven. De complexiteit van Inland Empire vergt heel wat inspanning van de kijker die voortdurend in verwarring wordt gebracht over waar, wanneer en binnen welke verhaallijn een bepaalde scène zich afspeelt. Een tweede, derde en zelfs vierde visie lijkt nodig om het netwerk van mysterie te ontrafelen. En terwijl die verhoogde graad van complexiteit en gelaagdheid voor de lynchfans een waar genot is, zullen veel niet-ingewijden ongetwijfeld snel afhaken. Zij die zich al ergerden aan Lost Highway of Mulholland Drive kunnen Inland Empire maar best zo vér mogelijk links laten liggen. Wie op zoek is naar precieze en eenduidige verklaringen grijpt de bal evengoed mis. De intuïtieve droomlogica van Lynch nodigt ons uit om juist op een andere manier verbanden te gaan leggen dan we gewoon zijn, en wie zich daarvoor openstelt en zich laat meevoeren krijgt er gegarandeerd een bijzonder rijke en ?magische? ervaring voor in de plaats.

Ils Huygens Helemaal (niet) akkoord? Lees de