Road to Perdition

Na het verschijnen van zijn debuutfilm American Beauty werd de Britse regisseur Sam Mendes in Hollywood onthaald als het nieuwste wonderkind. Terecht natuurlijk, want zijn cynische, licht poëtische familiedrama was een juweel van een film, dat 5 Oscars won, waaronder die voor beste film en beste regisseur. American Beauty werd origineel, fris, vernieuwend, en subtiel genoemd. Laten dat nu allemaal beschrijvingen zijn die bij Mendes' tweede film, Road to Perdition minder van toepassing zijn...

Naar de verfilming van de gelijknamige, lijvige striproman (in het Nederlands bekend als Hellevaart) werd door filmfanaten al maandenlang uitgekeken. Mendes wist immers een topcast aan te trekken voor dit project: Tom Hanks, een garantie voor kwaliteit (en deze keer zou hij voor het eerst in zijn carrière een slechterik spelen), Paul Newman, eeuwige klasse, lang niet meer gezien op het grote scherm, en Jude Law, jong, getalenteerd en ambitieus en binnen enkele jaren ongetwijfeld een ster. Het was spannend afwachten wat die combinatie van drie generaties acteurs zou opleveren.

De film, ingekleed als een gangsterprent, draait eigenlijk om vaders en zonen. Enerzijds is er Michael Sullivan (Hanks), een huurmoordenaar die begin jaren '30 in dienst is van de Ierse maffiabaas John Rooney (Newman). Die heeft Sullivan altijd een beetje als zijn zoon beschouwt, tot groot ongenoegen van zijn echte zoon Connor - gespeeld door de onbekende Daniel Craig. Anderzijds heeft Sullivan zelf ook twee zonen, waarvan de oudste, Michael Jr., op een leeftijd is gekomen waarop de geheimhouding rond zijn vaders kostwinning onprettig wordt, wat de relatie met pa niet ten goede komt.

Maar Road to Perdition draait ook om wraak en vergelding. Connor's jaloezie drijft hem tot een vreselijke daad: hij vermoordt Sullivan's vrouw en jongste zoon. Bovendien drijft hij een wig tussen Sullivan en Rooney, wat de oude baas voor een verscheurende keuze zet. De Rooney's sturen Maguire achter Sullivan aan, een lijkenfotograaf die desgewenst ook meer doet dan plaatjes schieten (en zo de gelegenheid krijgt zijn macabere hobby uit te oefenen). Michael Jr. wordt onvermijdelijk meegesleept in de strijd en leert zijn vader op een heel andere manier kennen. Op enkele dagen tijd zal zijn kindertijd voorgoed voorbij zijn.

Dit vrij rechtlijnige verhaal is eigenlijk de enige, maar wel grote zwakte van de film. Er zit bijzonder weinig verrassing in Road to Perdition, en een film die niet verrast is... vervelend. Niet dat er weinig te beleven valt: de weg naar de verdoemenis is bij momenten wel boeiend, maar op geen enkel moment valt er wat onverwachts te beleven. Slechts een drietal scènes, waaronder de finale in het strandhuisje, bevatten de intensiteit en kracht die je eigenlijk van de hele film zou verwachten. De personages zijn ook belange niet zo complex als het kaliber van de film wel laat vermoeden. De beslissing die Hanks moet nemen, is van een ondraaglijke zwaarte, maar daar merk je als kijker niets van.

Een weinig verrassend, iets te gepolijst misdaaddrama met een topcast

Scenarist David Self mist misschien nog wat ervaring om zware thema's aan te pakken. In het gangstergenre kunnen we Road to Perdition dan ook geen hoogvlieger noemen. De lichtvoetigheid van sommige scènes tegenover de hoogoplopende dramatiek van andere, zorgen voor een onevenwichtig contrast. Ook de verscholen moraal is niet iets dat we toejuichen. Als drama zit het echter wel snor met deze film.

De acteurs maken goed wat het scenario mist. Paul Newman, intussen al 77, is meesterlijk. Die verscheurdheid van zijn personage, verborgen onder zakelijke hardheid, staan hem als geen ander. Hij is ongetwijfeld de beste van de drie protagonisten.

Hanks is als altijd erg genietbaar, maar we moeten eerlijk gezegd opmerken dat we op geen enkel moment géén sympathie voor hem voelden. De tweevoudige oscarwinnaar heeft al te veel brave en fatsoenlijke personages gespeeld om nu plots te aanvaarden dat hij een meedogenloze gangster is. Eerder dan een castingprobleem (Hanks is immers wel een steengoeie acteur) is dat een verhaaltechnische fout. Sullivan wordt teveel als vader en te weinig als gangster voorgesteld. We zien hem weliswaar talloze tegenstanders neerkogelen, maar dat is dan wel de impact van het trauma dat de dood van vrouw en kind wel is, en waar je als kijker dus nog kan inkomen. Vóór de moord op zijn vrouw zien we Sullivan echter nauwelijks een vlieg kwaad doen. Nu hoeft dat niet meteen een minpunt te zijn, maar laat ons dan alsjeblieft niet gaan verkondigen dat Hanks een slechterik speelt.

Véél scènes delen Hanks en Newman niet, daar zou het scherm te klein voor zijn, en dus is dat ene, ontzettend mooie moment waarop Rooney en Sullivan samen achter de piano zitten, al sterk genoeg om van een geslaagd samengaan van talenten te kunnen spreken. Jude Law valt dan ook een beetje in het niet tegenover de twee zwaargewichten, hoewel hij een interessant personage speelt. De jonge Tyler Hoechlin, die Michael jr. speelt, doet zijn best, maar écht indruk maken deed hij niet.

Opmerkelijk in de casting is verder nog de beperkte rol van Sullivan's echtgenote, vertolkt door de fantastische Jennifer Jason Leigh. Waarom men een uitstekende actrice voor zo'n onbeduidende rol kiest, mag in het begin een raadsel lijken, het is echter een zeer verstandige zet van de regisseur. Haar rol is immers verre van onbeduidend. Om in enkele scènes een personage neer te zetten waar de rest van de film eigenlijk om draait, heb je nu eenmaal een topactrice nodig. De blik in Leighs ogen wanneer ze beseft dat er iemand in de gang staat en haar leven is afgelopen, en die laatste, door moederinstinct gedreven reflex waarmee ze haar zoon nog probeert te beschermen, is puur vakwerk!

Dat kan ook gezegd worden over de technische aspecten van Road to Perdition. Het camerawerk van veteraan Conrad L. Hall (Cool Hand Luke, Butch Cassidy & The Sundance Kid maar ook American Beauty - de man is al bijna 80!) is van het allerhoogste niveau. Het onberispelijke spel van licht en schaduw dat Mendes speelt op zijn adembenemende sets, is magistraal. De reconstructie van het Amerika tijdens de depressie is schitterend. De hele film ziet er piekfijn en realistisch uit. Ongetwijfeld zal dat heel wat Oscarnominaties opleveren. En vrijwel zeker zullen ook Hanks en Newman mee aan de prijzentafel mogen aanschuiven.

We vrezen dan ook een beetje dat Road to Perdition de A Beautiful Mind van dit filmjaar zal zijn: een vakkundig gemaakte film, die echter de uitzonderlijke klasse van écht grootse cinema mist, maar door zijn thema's en acteurs de harten van de (veeleer) conservatieve kijkers zal winnen.

Sven De Schutter Helemaal (niet) akkoord? Lees de