Far from Heaven

Genre: Romantisch drama | Duur: 1u47 | 2002 | Release: 12 Maart 2003 | Land: VS | Regie: Todd Haynes | Cast: Julianne Moore, Dennis Quaid, Dennis Haysbert, Patricia Clarkson, Viola Davis, James Rebhorn

De Amerikaanse onafhankelijke cineast Todd Haynes, bekend van Safe en Velvet Underground heeft zich voor zijn nieuwste film laten inspireren door de werken van Douglas Sirk. Deze Duitser maakte in de jaren '50 naam met heel typische Amerikaanse melodrama's, die bij de critici op weinig enthousiasme konden rekenen, maar veel succes kenden bij het grote publiek. De grote aantrekkingskracht van films als Imitation of Life en There's Always Tomorrow was natuurlijk de zekerheid dat je de bioscoop niet met droge ogen zou verlaten. Sirk stelde (welstellende) vrouwen centraal die in emotionele nood kwamen te verkeren, doordat hun verlangens in het leven haaks kwamen te staan op de (strenge) sociale verwachtingen. De door klasseverschillen, racisme en klassieke rolpatronen beheerste maatschappij vormde meedogenloze grenzen voor de personages, waardoor de verhalen steevast op een unhappy end afstevenden. De critici veroordeelden dit tranerige gedoe, maar nu maakt Sirks oeuvre deel uit van de populaire Amerikaanse (film)cultuur, en krijgt hij de erkenning die hij verdient. Sirk - ironie was hem vast niet vreemd - voerde immers met opzet oppervlakkige en dwaze personages op, om hen omwille van hun vooroordelen en materialisme te beoordelen. Hij bracht de dialogen en gebeurtenissen zo theatraal mogelijk in beeld, en creëerde, mede door zijn opmerkelijk coloriet, een oprechte kunstmatigheid, die in feite een prachtige abstrahering is van de welvarende jaren '50, met smetteloze gazons, keukens met de eerste technologische snufjes en modelgezinnen.

Todd Haynes's versie van een Sirk-film, bevat, zowel narratief als technisch, elk element dat die films typeert, en zou dus al snel als een pastiche kunnen bestempeld worden. Dat zou echter een minderwaardige benaming zijn, want Haynes maakte er een weergaloze, gewaagde ode van, die op alle vlakken excelleert.
 

Hoofdpersonage van Far From Heaven is Cathy Whitaker, een society-queen, moeder van twee, en getrouwd met een succesvol ondernemer. Haar glamoureuze leven bestaat voornamelijk uit daiquiri's drinken met vriendinnen, feestjes organiseren en voor de kinderen zorgen, in haar luxueuze woning met huishoudster en tuinman. Cathy's geluk is echter oppervlakkig en de breekbaarheid ervan wordt haar brutaal onder de neus gewreven wanneer ze haar echtgenoot met een andere man betrapt. Gelukkig ruikt de buitenwereld geen onraad, en dokters zullen manlief wel van zijn 'ziekte' genezen. Maar daar blijft het niet bij. Een vriendelijk woord tegen de zwarte tuinman doet de bal aan het rollen gaan. Binnen de kortste keren is Cathy het slachtoffer van gemene roddels, maar waar rook is, is vuur. Eigenlijk heeft ze écht wel een boontje voor de man. De emotionele dilemma's die de hele situatie met zich meebrengt, zijn keihard en brengen een innerlijke verscheurdheid teweeg bij Cathy. Durft ze uitspreken wat ze voelt en wil, daarmee de grenzen van het sociaal aanvaardbare vér overschrijdend?

Enerzijds tilt Haynes, door het simpele, maar sterke verhaal te injecteren met bepaalde taboes, het drama naar een hoger, realistischer niveau, zonder de diepdroevige sfeer van zijn voorbeelden te verliezen. Cathy wint, in haar metamorfose van moederlijk Barbie naar ontvoogde persoonlijkheid, langzaamaan de harten van het publiek. Haar door en door tragische strijd is niet minder dan hartverscheurend. Julianne Moore, een actrice die we vanaf nu nog meer zullen bejubelen, is weergaloos in de slachtofferrol, en haar prestatie draagt dan ook in grote mate bij tot de treurige ontsteltenis die zich van het publiek meester maakt tijdens de film. De rest van de cast is al even indrukwekkend, en alle acteurs weten met hun gebaren en mimiek precies de grens tussen camp en authenticiteit te bewandelen, hetgeen de film belet over te slaan naar melige kitsch of overladen tragiek. De momenten dat de film tot lachen aanzet, zijn overigens zo bedoeld.
Anderzijds overtuigt Haynes zelfs de hardnekkigste cynicus door een filmisch perfecte wereld te creëren zoals we er nog maar zelden een gezien hebben. De sets en kostuums zijn onberispelijk en uiterst gedetailleerd weergeven, en de film baadt in wondermooie herfstkleuren. Die lopen, net als de oorstrelende, indringende score van Elmer Bernstein (intussen al 80!) prachtig parallel met de emoties van de personages. Haynes laat zijn camera, net als Sirk, schijnbaar doelloos rondwentelen, maar bereikt er wel een ultieme betrokkenheid mee. Afgewerkt met een passende generiek, is het geheel op zijn minst verrukkelijk te noemen.
 

We steken dus maar wat graag de loftrompet over dit adembenemende meesterwerk, dat in even grote mate bewondering oproept als het naar uw ziel grijpt. Far From Heaven hoeft echter niet te veel trammelant. Laat Chicago en The Hours al die Oscars maar winnen, de (weliswaar schandalige) afwezigheid in een zinloze competitie als de Oscarstrijd, maakt de schoonheid van deze film des te unieker. Ga dat zien, laat de emotionele verwoesting zijn gang gaan en raap uzelf nadien onbeschaamd bij elkaar.