Kollektivet

Hoe meer zielen, hoe meer vreugd? Wij worden al zenuwachtig als onze partner het scheermesje niet in het houdertje terugplaatst, laat staan dat we enkele wildvreemden in huis halen. Thomas Vinterberg kan er over meespreken. De man - die op zijn vijfentwintigste al zijn magnum opus afleverde, daarna volledig het noorden kwijt raakte en ten slotte van zich afbeet met Jagten - bracht zijn jeugdjaren door in een commune. De gevoelens die daarmee gepaard gingen, vormden een inspiratiebron voor deze film. Na Far From the Madding Crowd is Vinterberg opnieuw toe aan een meer persoonlijke film. Kollektivet reikt dan ook interessante thema’s aan maar mist tegelijk ook wat scherpte en doortastendheid.

Tijdens de jaren ‘70 trekken nieuwsanker Anne en docent Erik met hun dochter een landhuis in. Maar de kosten liggen te hoog en de woonst is te groot voor het drietal. “In een groot huis geraak je elkaar kwijt”, waarschuwt Erik. Halsoverkop besluiten ze enkele mensen in huis te halen en een commune op te richten. Ondanks dat niet iedereen zijn steentje wil bijdrage, blijven Erik en Anna zich ten dienste van het euforische groepsgevoel aan hun idealen vastklampen. Door het rumoer en het gebrek aan privacy verliezen ze echter steeds meer hun behoefte aan intimiteit met elkaar. Erik voelt zich steeds minder thuis en zoekt een toevlucht in zijn werk.

Het is lofwaardig dat Vinterberg het concept van een commune niet probeert onderuit te halen. In de plaats daarvan schetst hij een evenwichtig beeld waarbij de waardevolle aspecten mits de juiste instelling en goede afspraken kunnen opwegen tegen de schaduwzijdes. Hierdoor wordt het al te klassieke “seks-drugs-rock-‘n’-roll”-traject grotendeels vermeden en brengt hij behoorlijk wat nuance aan.

De focus ligt vooral op de afbrokkelende relatie tussen Anne en Erik. Beide personages worden uitstekend vormgegeven. Met Ulrich Thomsen (Adam’s Apples, Festen) heb je natuurlijk een gevestigde waarde aan boord maar het is Trine Dyrholm die uiteindelijk met de pluimen gaat lopen. Ook in Troubled Water en In A Better World was deze actrice al op haar best te bewonderen en hier brengt ze de vergane glorie van Anne op een mooie manier naar de oppervlakte.

Vinterberg is terug op dreef, al mocht het gerust nog wat scherper.

Het zijn vooral de uitgewisselde blikken die fascineren. Vele zaken blijven dan ook onuitgesproken. Wanneer een affaire wordt opgebiecht, lijkt dat niet onoverkomelijk, maar onderhuids voel je het koken. Ook het standpunt van de kinderen blijft niet onbelicht en dat levert enkele verrassingen op. Gaandeweg verliezen we de andere personages wel wat uit het oog. Zo lijken hun rollen iets te veel tot comic relief beperkt te zijn.

De keuze van Vinterberg om Lars Von Trier als muze in te wisselen voor co-scenarist Tobias Lindholm (Jagten, Kapringen) blijkt een goede keuze te zijn. Kollektivet benut dan misschien niet het volledige potentieel, maar kan met zijn boeiende personages en zijn verzorgde beeldregie toch intrigeren.

Bert Coppens Helemaal (niet) akkoord? Lees de