Een Andere School

Na Future Shocked, Het bijzondere leven van Karl Eriksson en zijn Leuvense historische films, keert documentairemaker Johan Van Schaeren terug naar zijn jeugdjaren. In Een andere school reconstrueert hij het ontstaan van de eerste freinetschool in Vlaanderen, de Appeltuin.

Als wel vaker heeft de filmmaker een persoonlijke band met zijn onderwerp: Van Schaeren was een leerling van de eerste generatie in wat destijds als een nieuw, alternatief project werd opgevat. Hij kijkt met een zekere gezonde nostalgie terug, samen met andere oud-leerlingen die tussen 1975 en 1985 plaats namen op de schoolbanken van de Appeltuin. In een wat afgeleefd boerderijtje werd door een groep idealistische ouders en leerkrachten een freinetschool opgericht, met enig hippiegehalte uiteraard.

De terugblik van medewerkers, ouders en leerlingen levert een interessante en warme reconstructie op van wat een even doordachte als wankele onderneming bleek. We krijgen door getuigenissen en beeldmateriaal een indruk van hoe de pioniers het meenden, onderzochten wat mogelijk was, nu en dan de mist ingingen ook - maar vooral ontdekten dat een natuurlijke manier van leren ook bijzonder effectief kon zijn.

Er werd daar dus een zaadje geplant. Bijna 50 jaar later blijken er nergens ter wereld meer freinetscholen te bestaan dan in België en heeft de methodiek van Celestin Freinet zijn weg gevonden naar een groot publiek. Van Schaeren schetst mooi de essentie van de pedagogiek en het historische kader waarbinnen de visie gegroeid is - naast ook nog een welkome, korte biografie mee te geven van Freinet. Op die manier is Een andere school eindelijk een eerste beeldverslag voor een groot publiek van wat freinetonderwijs inhoudt. Het wantrouwen van beleidsmakers en deskundigen in ivoren torens, is nog steeds actueel en de film kan een nieuwe aanzet zijn voor discussies rond prestatiegericht onderwijs.

Een nostalgisch en informatief beeld van freinetonderwijs in Vlaanderen

Voor wie wel al vertrouwd is met de context, is het knikken en gniffelen van herkenbaarheid wanneer de koppen in beeld bepaalde praktijken omschrijven. De meeste getuigen lijken aan te geven dat ze er soms ook maar een slag in sloegen, hoe ernstig ze de principes van Freinet ook opnamen. Een enkeling kijkt wat zelfgenoegzaam terug en de regisseur laat sommigen ook wat te vrijblijvend keuvelen. Maar het is dan ook hún verhaal.

Dat uitgangspunt maakt verdedigbaar dat kritische stemmen in deze documentaire achterwege blijven. Van Schaeren beoogt geen journalistieke reportage en heeft te verantwoorden keuzes gemaakt. Het resultaat laat zich graag bekijken door iedereen met een hart voor onderwijs.

Sven De Schutter Helemaal (niet) akkoord? Lees de