Zagros

Als er een Belgische kortfilmmaker was waarvan we al een tijd een indrukwekkend langspeelfilmdebuut verwachtten, was het wel Sahim Omar Kalifa. De cineast van bekroonde korte producties als Bad Hunter en Bagdad Messi wandelt met Zagros meteen binnen langs de grote poort. Zijn tragische relaas won op de Grand Prix op Film Fest Gent.

Dit verrassend rijpe en doorleefde drama gaat van start in Turkije, waar de herder Zagros geniet van het eenvoudige rurale leven. Zijn vrouw Havid is echter vooruitstrevender van aard en ziet voor hun dochter een betere toekomst in de stad. De bekrompen en van traditionele waarden doordrongen omgeving van het koppel, zet de relatie onder druk. Roddels over de vermeende ontrouw van Havid, geven Zagros kopzorgen.

Kalifa gaat voor een overtuigende en realistische stijl, die de geloofwaardige plot aan kracht laat winnen. De twee hoofdacteurs lijken hun personages prachtig aan te voelen. In een wat vergezochte en vaag uitgewerkte wending, belandt het koppel uiteindelijk in Brussel. Zagros arriveert pas enkele maanden na zijn vrouw – een kijk op de allesbehalve comfortabele reis wordt ons vreemd genoeg ontzegd – en er is weinig nodig om de onrust in zijn hoofd opnieuw te laten toenemen. Zelfs op duizenden kilometers afstand blijkt zijn vader hem in een mentale wurggreep te houden en moet hij vechten tegen zijn dwang om toe te geven aan achterhaalde, bekrompen ideeën over mannelijkheid en eer.

Met Zagros maakt Kalifa mooi voelbaar hoe pijnlijk en verscheurend het moet zijn tussen twee cultuurmoralen gevangen te zitten. Zagros is aanvankelijk een moderne, ruimdenkende man, maar de liberale nieuwe omgeving en de grip van zijn familie elders, blijken gevaarlijke triggers. Hieruit ontstaat een tragisch portret van een wankelend figuur, die worstelt met de opgedrongen beelden van zijn rol als man en vader.

Sober, aangrijpend en realistisch portret van een man die gevangen zit tussen twee moralen

Kalifa filmt zonder opsmuk. De franjeloze stijl maakt Zagros echter ook wat karakterloos. De sobere visuele aspecten, de puur functionele montage en de amper aanwezige soundtrack lijken gemiste kansen, maar anderzijds moet dit soort verhaal het puur van zijn narratieve kracht hebben. Toch misten we een instinctievere aanpak in wat bij momenten een te overdacht scenario lijkt dat recht naar een voorspelbare afloop toewerkt. De hand van de geroutineerde co-scenarist Jean-Claude Van Rijckeghem misschien, wiens al te brave en doorzichtig gestructureerde werk (Aanrijding in Moscou, Meisjes, Adem, Brasserie Romantiek) veeleer als doorslagjes van beproefde formules aanvoelen dan als broeierige weergaves van het echte leven?

We hadden van Zagros graag die Cultureel Verantwoorde, Belangrijke Vlaamse Film gemaakt, gericht op Canvaskijkers en De Morgenlezers die popcorncinema schuwen en vanuit een reflex om niet als conservatief bestempeld te worden, vanzelfsprekend applaudisseren voor een film van een Belgisch-Koerdische filmmaker. Maar hoewel dit krachtige en betekenisvolle cinema is – en we onze bedenkingen enkel als aantekening in de marge willen laten gelden – misten we toch het echt rauwe, het pijnlijk hartverscheurende, de ware voelbare confrontatie tussen twee denkbeelden. Zou de superieure documentaire Rabot, die in dezelfde periode verscheen, ons dan eigenlijk niet met meer effect met de neus op de feiten drukken?

Sven De Schutter Helemaal (niet) akkoord? Lees de