Closer

Genre: Drama | Duur: 1u28 | 2004 | Release: 19 Januari 2005 | Land: VS | Regie: Mike Nichols | Cast: Julia Roberts, Clive Owen, Jude Law, Natalie Portman

Laat ons regisseur Mike Nichols niet onderschatten: de man maakt al films sinds de jaren '60 en heeft zowel bekroonde klassiekers op zijn naam staan (Who's Afraid of Virginia Woolf, The Graduate, Catch-22) als enkele uitstekende Hollywoodfilms (Working Girl, Silkwood, Primary Colors). Recent zorgde hij nog voor Angels in America, een alom geprezen Amerikaanse mini-serie.

Met Closer levert de man een voor zijn doen behoorlijk zware film af. In dit drama, gebaseerd op een toneelstuk, worden de relaties tussen vier personages scherp geanalyseerd. Er is de redacteur Dan, de stripper Alice, de fotografe Anna en de dermatoloog Larry. Twee koppels, maar de verhoudingen onderling zijn zeker niet scherp af te tekenen. Dan voelt ook iets voor Anna en raakt Alice beu, Anna trouwt met Larry maar snakt naar Dan, Alice is jong en uitdagend terwijl ze ook geborgenheid zoekt, en Larry is vooral erg geil en wil Anna niet kwijt.

Structureel bestaat de film enkel uit conversaties tussen telkens twee van de vier hoofdpersonages. Iets opbiechten, iets goedmaken, een drastische beslissing, een leugen, een vrijpartij, ... de kaarten komen na elke scène telkens weer anders te liggen. Een tijdsaanduiding is er niet, en voor dagdagelijkse bezigheden is er geen ruimte. Zo krijg je een opeenvolging van enkel emotionele scènes, waarin gekwetst en bemind wordt dat de stukken er van af vliegen. Het positieve daaraan is de franjeloze en rauwe ontmanteling van romantiek en intimiteit, in Hollywoodfilms meestal onrealistisch voorgesteld. Net als in Virginia Woolf ontziet Nichols zijn personages niet en laat hij ze flink lijden. Toch zijn de protagonisten in beide films zelf verantwoordelijk voor wat ze elkaar aandoen. Hun gedragingen kunnen echter dubieus genoemd worden. Zijn ze gedreven door een sterke drang naar eerlijkheid, of willen ze elkaar gewoon eens stevig op de ziel trappen?

Behoorlijk complex allemaal, en Closer verdient zeker applaus voor de rijpheid en het realisme waarmee het zijn thema aanpakt. Maar het theatrale blijft duidelijk aanwezig, en dat de interactie tussen de personages enkel en alleen over diepe gevoelens gaat, creëert afstandelijkheid. Het viertal blijft maar doorbomen over passie en pijn (met weliswaar uitmuntende maar overladen dialogen), en je vraagt je na een poosje af waarom het zo nodig is elkaar maar voortdurend de waarheid te vertellen. Kunnen deze lui niet eens een keertje wat verzwijgen, of hypocriet zijn, net als echte mensen? Het zou hen, en het publiek, heel wat leed beschouwen. Na drie kwartier slaat de verveling immers toe en krijg je genoeg van dit veel te trendy en veel te mooie volkje dat zijn problemen op den duur lijkt uit te buiten.

Voor zijn casting verdient Nichols een pluim : Roberts actéért nog eens, in tegenstelling tot wat ze bv. in Ocean's Twelve doet, en ze is zeker niet slecht. Ook Law laat zijn glamour achterwege, maar verrast niet echt. Dat doet Owen (King Arthur, Gosford Park) wel, en we vragen ons zelfs af waarom de man geen tien jaar eerder ontdekt werd. Maar de sensatie van de film is Natalie Portman, die nu (zie ook Garden State) eigenlijk pas voor het eerst waarmaakt wat ze sinds haar debuut in Léon deed vermoeden : dat ze over immens veel talent beschikt.

Filmmakers als Mike Leigh, Michael Winterbottom of Pedro Almodovar - om er maar enkele te noemen - brachten dezelfde thema's al met meer humor, relativering of authenticiteit en zij weten daarmee te raken. Enkel in een land waar entertainment gelijk staat aan oppervlakkige prut, betekent Closer een verademing. De prent zal dus ongetwijfeld heel wat Amerikaanse prijzen in de wacht slepen. Maar voor ons volstaat die ene ster. Laat Eternal Sunshine ons maar vertellen hoe relaties werken.