Take Shelter

Genre: Psychologisch drama | Duur: 2u00 | Release: 1 Februari 2012 | Land: VS | Regie: Jeff Nichols | Cast: Jessica Chastain, Michael Shannon, Shea Wigham

Er hangt doem in de lucht! Niet alleen de Maya's, Nostradamus en die goeie ouwe Georges Lucas waarschuwden reeds voor de nakende apocalyps. Ook afrodisiac-verstuiver Axe en de visionaire rampenprent 2012 hingen enthousiast hun karretje aan de (lucratieve) locomotief der damnatie. Dat het ook subtieler kan bewees Lars Von Trier onlangs nog met het doemdrama Melancholia, waarin hij op zoek ging naar de schoonheid van destructie (of was het andersom?). Een zoektocht die ook Jeff Nichols op geheel eigen wijze onderneemt met Take Shelter.

Op kousenvoeten daalt Curtis Laforche de trap van zijn gezellige huisje af. Op de canapé zit zijn doof dochtertje, starend naar de melkwitte nevel die voor het huis hangt. Voorzichtig stapt hij naar haar toe, wanneer er plots een schim achter het raam verschijnt. Het huis trilt. De deur davert. Paniek! Met zijn dochtertje op de arm kruipt Curtis weg in een hoekje van de kamer. En dan, onder toenemend geroffel van trillend glas en dreigend geluid, vliegt het meubilair de lucht in, vastgehouden in de oneindige levitatie van Curtis' waanzin.

Als een man die langzaamaan zijn greep op de realiteit verliest en die ervoor vreest om net als zijn moeder schizofreen te worden, probeert Curtis zijn fijne leventje op het spoor te houden, terwijl de ingebeelde rampspoed hem om de oren kletst. Een onschuldig autoritje met het gezin wordt een akelige koortsdroom, een oude schuilkelder in de tuin zijn toevluchtsoord. Net als bij Nina Sayers bloedmooie downfall tot Black Swan vermengen Curtis' dagdagelijkse beslommeringen zich met de hallucinaties van bliksemstormen, vogelzwermen en tornado's. Spaarzaam verspreid over het gezapige tempo van de film en met een voorliefde voor realisme hangen deze stormachtige landschappen dreigend en haast roerloos als wondermooie tableaus in de lucht (ook Windslow Homer, Sheridan Lord en consoorten keken vanachter de hemelpoorten goedkeurend mee) en zijn ze daarenboven een briljante veruiterlijking van Curtis' innerlijke demonen. Met de horizonlijn laag, de verwoestende natuur overal om hem heen en Gods toorn op komst, lijkt de mens plots een kwetsbaar en nietig beestje.

Als ontluikende waanzin het centrale thema is en voorstedelijke vervreemding in de Midwest de achtergrond, dan kadert regisseur Nichols het geheel in de suspense van de bovennatuurlijke rampenfilm. Net als in Richard Kelly's culthit Donnie Darko haspelt Nichols genreconventies vrolijk door elkaar, rijgt hij sociale dramatiek en metafysica op dezelfde satéstok en rammelt hij duchtig aan de boom der geloofwaardigheid. Het resultaat is een unheimliche hybride waarin films als Magnolia en Close Encounters elkaar vinden, Sofia Coppola en Terrence Malick op visite komen en de Tinseltown-industrie verstrengeld raakt met de Amerikaanse indies.

Dat deze meta-realistische rampenfilm naar de stratosfeer wordt geschoten door de buitengewoon geslepen vertolking van Michael Shannon - eerder al raaskallend in Revolutionary Road en World Trade Center - en de mooie muziek van David Wingo, doet haast vergeten dat er in Take Shelter nagenoeg niets gebeurt. Curtis werkt, gaat naar een ouderavond, doet inkopen, meer niet. Strakke jongens en snelle meiden halen hun kicks en thrills wellicht elders, maar aan zij die schuimbekken bij woorden als indringende alledaagsheid, sluimerende paranoia en artistieke bevlogenheid biedt Take Shelter een warm onderkomen, met een weergaloze double entendre als slot. U meer vertellen zou waanzin zijn!