Her

Vooraleer we Spike Jonze’ bejubelde Her in de schijnwerper zetten, graag nog even uw aandacht voor de wonderlijke plek waar die film zijn Belgische première kende. Cinema Nova is sinds haar oprichting in 1997 de even gezellige als weerbarstige hartklep van cinefiel Brussel. Thuishaven van Pink Screens en het Offscreen filmfestival, dat als eclectisch buurtcinemaatje schippert tussen moderniteit en historie, met een onverbiddelijke nadruk op avant-garde, maar dat in een sfeer van pure camaraderie en omkaderd door een uitstekende (en jammer genoeg ook uitstervende) mix van analoge en digitale projecties. Perfect decorum dus voor een film die zich via een virtuele fabel spiegelt aan een eeuwenoud receptuur: de romcom.

Jonze (bezieler van pareltjes als Being John Malkovich en Adaptation) zou zijn Indie imago echter onwaardig zijn, had hij de conventies niet opgesmukt met een gepeperde snuif Sci-Fi, MTV en existentiële metakritiek. Ontmoet Theodore Twombly (achter de bescheiden walrussnor en heuphoge broek herkent u Joaquin Phoenix); een introverte dertiger die na de breuk met zijn vrouw Catherine (Rooney Mara) zijn gebroken hart verpandt aan een hyperintelligent computersysteem. Al bestaat ze enkel in het rijk van bits en bytes, is Samantha (Scarlett Johansson) de gedroomde evenknie van elke eenling. Gehypnotiseerd door haar gepersonaliseerde spitsvondigheid en in sensualiteit druipende stem stort Theo zich met blinde overgave in deze hightech coup de foudre. Of hoe een romcom ook een bespiegeling kan zijn op de relatie tussen mens en machine.

Als meester in het creëren van spiegelwerelden met een ordentelijk hoekje af, laat Jonze de grens tussen wat virtueel en reëel is langzaam en vakkundig vervagen. Het prachtig pastelpanorama dat DoP Hoyte van Hoytema hier visioneert als futuristisch Amerika en de dociele, opgeschoonde gedragscodes die Jonze' karakters hanteren, beklemtonen een maatschappij van wollige oppervlakkigheid en transparante satisfaction. Hoe dieper hun perfect gekalibreerde relatie wordt, des te meer gaat Theodore van Samantha verwachten. Ook in een digitale droomrelatie blijken virtuele ideaalpartners de bodemloze put van menselijke verlangens niet te kunnen vullen.

Veel meer dan een visionaire kijk op onze toekomstbeschaving, is Her een reflectie op la condition humaine, die ondanks alle artificiële intelligentie en digitale fantomen van vandaag en morgen even feilbaar blijkt als eeuwen geleden. Technologie is slechts een alibi voor onze tekortkomingen en toenemende hang naar oppervlakkigheid. Of zoals Michael – The Age of Absurdity – Foley het zo raak verwoordt: “The drive to make everything lightweight is depriving us of the the deep reassurance of heft.” Hoewel Theodore de meest innige band opbouwt met zijn virtuele vriendin, worden de gaten in z'n hart door Samantha enkel op pragmatische wijze gedicht. Terwijl echte liefde toch vooral buskruit in de wonde strooit.

Technologie is slechts een alibi voor onze tekortkomingen en toenemende hang naar oppervlakkigheid

Knap opzet, maar halverwege raakt Her ietwat verstrikt in zichzelf en slaagt de film er onvoldoende in het lichtgewicht van zijn cosmetische karakters te overstijgen. Hoewel elk personage zorgvuldig uitgetekend werd en de bijhorende vertolkers prima staan te acteren sluit Jonze hun gedragingen zo berekend hermetisch af in zijn precaire zeepbeluniversum, dat hun eigenheid langzaam wegdeemstert. Phoenix bijvoorbeeld is prachtig ingetogen maar de monotone, voortkabbelende sfeer belet hem om Theodore Twombly echt memorabel te maken. De voorspelbare videoclipmontage en melodramatische muziek maken het geheel bovendien exceslozer dan de gemiddelde zondagmiddag van een zenboeddhist.

Gestoffeerd met zeemzoete fluistergesprekken, vertederende liefdesperikelen en een sporadische ukelele anthem blijft de toon even schmutzich als de geportretteerde samenleving. Niet dat Jonze erop uit is om onze moderne technologiemaatschappij te hekelen, maar zijn lieflijk meanderende aanpak zorgt er wel voor dat Her deel wordt van haar eigen onderwerp, zijnde: de verbloeming van de realiteit, de objectivering van relaties, en de indijking van ons duister hart. Misschien ligt het aan het gemis van compagnon de route Charlie Kaufman die zijn beste werk (Eternal Sunshine, Being John Malkovich, Synecdoche NY) steeds met een heerlijk fatalisme en rauwe poëzie injecteerde, hetgeen hier toch wat mankeert. Al dachten de notabelen van de Academy daar duidelijk anders over.

Laat al dit u echter niet van een bezoek aan het filmhuis weerhouden. Spike Jonze levert zonder meer een interessant kijkstuk af, lust voor het oog en voer voor het brein. Met het zachtkreunende parlando van Johansson (voor de een opwindend, de ander tenenkrullend) doet u wat u wil.

Ruben Vandersteen Helemaal (niet) akkoord? Lees de