Rabot

Genre: Documentaire | Duur: 1u10 | 2017 | Release: 17 Januari 2018 | Land: België | Regie: Christina Vandekerckhove | Cast:

In Gent zijn de Rabottorens een begrip. De sociale woonblokken uit de jaren '70 zijn intussen bijna verleden tijd. Documentairemaakster Christina Vandekerckhove vond in de laatste dagen van het gebouw en zijn bewoners een treffend verhaal over sociaal isolement en vervallen dromen.

In een bezwerende opeenvolging van stilstaande, strak gefotografeerde beelden neemt de cineaste de afgedankte infrastructuur van de blokken in beeld. Liften vol graffiti, beschadigde brievenbussen, versleten vloerbedekking, afgebladerde muren, goedkoop meubilair, bedenkelijke decoratie en behangpapier uit vervlogen tijden, brengen in overdachte beeldcomposities met passende gevoelige muziek een ode aan vergankelijkheid en de schamele pogingen van de mens om iets op te bouwen. Geleidelijk aan verschijnen de bewoners in beeld, in sappig Gents of gebroken Nederlands beschrijvend wat het leven in de torens hen geboden heeft. 

Het is een bont volkje, bestaande uit vereenzaamde bejaarden, ex-gedetineerden, werklozen, invaliden en langdurig zieken, van diverse afkomst. Het leven lijkt geen van hen echt gunstig gezind geweest te zijn en de ellendige verhalen stapelen zich op. Maar is ook relativering, humor en bescheiden geluk. De figuren die ons rondleiden leven in de marge, hebben duidelijk niet allemaal de juiste keuzes gemaakt, doen politiek incorrecte uitspraken, zitten moreel gezien niet allemaal op dezelfde lijn of zijn ronduit puinhopen. Hun relaas is nu weer hilarisch, dan weer aangrijpend. 

De grote kracht van deze bijzonder krachtige film is echter dat elk oordeel of elke reactie volledig op conto van de kijker zelf geschreven mag worden. Of je nu lacht om de duidelijk zwaar getraumatiseerde Ghanese alcoholverslaafde vrouw of de gedetailleerde uitgavenlijstjes van een oude man; of je nu te doen hebt met het oudje dat 's avonds zit te tweeënvijftigen aan haar door tl-lampen beschenen tafel of de vrouw die van opname tot opname lijkt te leven terwijl haar echtgenoot zich volstouwt; of je je ergert aan de man die nadrukkelijk zijn afkeer voor zijn buren verkondigt of aan de drugsverslaafden die allemaal beweren er ooit wel te komen: het zijn niet de filmmakers die ons tot dit oordeel aanzetten. Rabot houdt je mogelijk een spiegel voor. Zien we deze mensen als een zootje ongeregeld, paria's, hulpbehoevenden, pechvogels of lastpakken? Of zien we moed, zelfbehoud, optimisme, kracht en hoop? Wijzen we hen met de vinger of staan we er even bij stil dat elk van ons daar had kunnen leven?

De keuzes die Vandekerckhove maakte, dragen in grote mate bij tot de barmhartige invalshoek. Uit wat wellicht tientallen uren opnames moeten geweest zijn, selecteerde ze uiterst precies fragmentarische verhalen die ze meesterlijk naast elkaar plaatst, met aandoenlijk resultaat. Een kruisbeeld filmen terwijl de bewoner 'Die, motherfucker' naar zijn computergame roept. Een dronken man die enkele keren valt voor hij de voordeur bereikt terwijl zijn buren onbewogen toekijken. De blote voeten van een kind dat aan tafel zit, ... shot na shot vindt Vandekerckhove poëzie, humor en warmte in het marginale. Of het alledaagse? 

Eén van de geïnterviewden overleed tijdens de opnames. De deurwaarder nadien zakelijk de inboedel zien opnemen, is maar één van de niet zo prettige aanzetten tot beschouwingen over de nietigheid van ons bestaan. Ook op dat vlak kan Rabot confronterend zijn. 

Dit is helaas een uiterste realistische weergave van een aspect van onze samenleving dat we vaak verkiezen niet te zien. De vraag stellen of het kies is als evenwichtige middenklasser in de bioscoop 'aapjes te gaan kijken', getuigt misschien net van de schaamte daarover.