United 93

Na bijna vijf jaar achtte Hollywood de tijd rijp om de vreselijke aanslagen van 11 september als onderwerp voor een film te gebruiken. Dat gebeurde met de nodige voorzichtigheid én met medewerking van overlevenden en familieleden van de slachtoffers. United 93 is dan ook, mede door de sobere aanpak van regisseur Greengrass, een waardige en treffende film geworden.

Voor wat zich in en om de Twin Towers afspeelde op die noodlottige dag, moeten we wachten op World Trade Center van Oliver Stone. In United 93 draait alles immers om dat ene gekaapte vliegtuig dat die dag zijn bestemming niét bereikte. Het zal wel geen toeval zijn dat de eerste film over deze gebeurtenissen focust op de terroristen die 'faalden'. De vier mannen die de vlucht kaapten met de bedoeling er een aanslag op het Pentagon mee te plegen, hadden er immers niet op gerekend dat een handvol reizigers een ultieme poging zou doen om de aanslag te verijdelen. Het vliegtuig zou weliswaar crashen in een akker niet ver van zijn bestemming en niemand van de 44 inzittenden zou het overleven, maar het doortastend optreden van de passagiers zorgde er wel voor dat er niet meer slachtoffers vielen. Deze prent is dan ook in de eerste plaats een eerbetoon aan de helden van die dag.

Dat Greengrass de juiste man voor dit verhaal is, bewijst zijn debuutfilm Bloody Sunday, waarin hij op franjeloze, ultra-realistische wijze het bloederige treffen tussen het Britse leger en Ierse strijders voor burgerrechten in 1972 reconstrueerde. Hij maakte United 93 volledig in samenwerking met de familieleden van de overleden passagiers, luchtverkeersleiders en militaire bevelhebbers, waarvan er velen gewoon zichzelf spelen. De reconstructie van de gebeurtenissen in het vliegtuig, is een geloofwaardige interpretatie, gebaseerd op de telefoongesprekken die de gijzelaars hadden met hun familie net voor de crash en de opgenomen gesprekken in de cockpit. En dat is natuurlijk de grote kracht van deze film, waarmee we iedereen die voor een al te nadrukkelijk gedramatiseerde Hollywoodfilm vreest, kunnen geruststellen. Greengrass vertelt geen verhaal, hij observeert en registreert zonder enige narratieve toevoeging. De hoofdpersonages zijn vage, niet-getypeerde figuren die neutraal in beeld worden genomen. Ook de 'slechteriken' zien we dus als normale mensen, en de 'helden' worden niet op een voetstuk geplaatst.

De kijker weet natuurlijk hoe alles zal aflopen en krijgt daardoor een soort goddelijke status. Toch slepen de gebeurtenissen je in die mate mee dat je zowat gaat hopen dat het toch goed zal aflopen, bijna alsof je zelf op het vliegtuig zit. Deze hier-en-nu-aanpak levert een ondraaglijke spanning op. Als in geen andere film verplaats je je als kijker in de mensen op het scherm en dat maakt van United 93 dus geen pretje. Een meer aangrijpende, schokkende film zal u dit jaar dan ook niet te zien krijgen. De horror van de realiteit is zoveel sterker dan de fictie, zeker als die dan nog eens uitermate ingetogen en zonder enige sensatie gebracht wordt. United 93 bestaat uit meer dan enkel goede bedoelingen en de ernstige hantering van het medium film siert de makers. Het resultaat is behoorlijk indrukwekkend.

Sven De Schutter Helemaal (niet) akkoord? Lees de