Titanic

“Secretly, what I wanted to do was to dive to the real wreck of 'Titanic'. And that's why I made the movie”. Met deze woorden blikt James Cameron terug op zijn avontuur bij het filmen van Titanic. Het lijkt wel alsof het gisteren was dat we onze deernen des huizes na de film moesten troosten terwijl we eigenlijk zelf die K.U.T.-tranen probeerden te bedwingen. Damn you, James!

Na zijn ambitieuze project The Abyss zocht Cameron een nieuw gewaagd wateravontuur waarmee hij zichzelf kon overtreffen. Vijf jaar lang deed hij research en leerde hij “the ship of dreams” van binnen en van buiten kennen. En jawel, zijn jongensdroom kwam wel degelijk in vervulling toen hij het wrak van het schip enkele keren bezocht voor filmopnames. De man wou echter geen gewone historische film maken. Dus trok hij alle scenarioregisters open en onderzocht hij hoe de tragische gebeurtenis van die ene 15 april 1912 het doeltreffendst kon verteld worden. Het werd snel duidelijk dat een verboden liefde in een klassenmaatschappij het meest universeel zou zijn.

Echt origineel is de filmmaker echter niet. Zo liet hij zich openlijk inspireren door A Night To Remember uit 1958, eveneens een belangrijke film waarin de ramp zeer goed in beeld gebracht werd. Niet enkel werd deze film een inspiratie voor Cameron’s eigen verfilming, hij zou er ook enkele scènes en shots bijna letterlijk uit overnemen. Of de regisseur verder gaat dan enkel een hommage aan die film of niet, is voer voor discussie. Het is echter wel jammer dat Cameron in de credits nergens naar de film verwijst.

De regisseur neemt de tijd om de kijker onder te dompelen in de leefwereld van de personages. Het liefdesverhaal tussen Jack (DiCaprio) en Rose (Winslet) is niet bepaald origineel en diepgaand te noemen, maar doordat Cameron hun belevingen op een ingenieuze manier met historische elementen weet te verweven, gaan we toch empathie met hen voelen. Anderzijds wordt de omgeving van deze contrasterende personages met enorm veel detail tot leven gebracht. Een goed voorbeeld is de scène waarin Jack en Rose een sfeervol Iers dansfeest in derde klas bijwonen terwijl we de first class bourgeoisie zakelijke gesprekken zien voeren.

De clichés vliegen ons gedurende heel de film echter om de oren. Sommigen werken duidelijk niet, anderen dan weer verrassend goed, zoals de bekende scène waarin Rose zich naakt laat schetsen. De reden hiervoor is dat Cameron niet enkel kon rekenen op een overtuigende cast, maar ook op een zeer getalenteerd creatief team. Zo heeft James Horner een zeer intieme filmscore gecomponeerd die zelfs bij de meest cynische filmcritici door merg en been snijdt. Vooral de Ierse en Schotse invloeden die hij in zijn composities heeft verwerkt brengen een volkse sfeer naar boven die enorm goed bij het thema van sociale klassenoorlog past. Ook de grandioze fotografie van Russel Carpenter laat de minutieus nagebouwde decors en kostuums telkens uitstekend tot hun recht komen. Bovendien weet hij met behulp van grensverleggende visuele effecten enkele indrukwekkende camerabewegingen te realiseren.

Voor de film liet Cameron een gigantisch basin in Mexico met water vullen en een replica van het schip nabouwen. Het verbaast dus niet dat deze film wat het budget betreft de toenmalige koploper werd. We zien dit vooral in het tweede deel van de film tot uiting komen wanneer het spektakel losbarst. De cineast slaagt er in om de sociale klassen te herleiden tot een minimaatschappij die ten onder gaat op een zinkend schip. Bovendien weet hij dit met een goed opgebouwde narratieve structuur en veel visueel vernuft te presenteren. Het is echter jammer dat Call - vertolkt door Billy Zane - en zijn handlanger naar het einde tot ordinaire booswichten worden gereduceerd. Een misplaatste schietpartij is hier wellicht het dieptepunt van.

Dat Cameron het relaas vertelt van een jonge vrouw die zich van haar claustrofobisch luxeleventje losrukt om zich tot een 20e-eeuwse moderne vrouw te kunnen ontpoppen, tegen de achtergrond van de zinkende Titanic is een geniale vondst.

Bij de release groeide de film uit tot een ware hype. De film bleef maandenlang de box office domineren en rijfde wereldwijd twee miljard dollar binnen. Bovendien werd de film overladen met Oscarbeeldjes. Maar daar bleef het niet bij. Marketingcampagnes bombardeerden de film tot ultiem Valentijnvoer en Leonardo DiCaprio viel ten prooi aan een posterboy-imago waar hij nog jaren mee zou worstelen. Gelukkig pikten filmiconen zoals Martin Scorsese hem later op zodat hij zich opnieuw kon bewijzen als een groot acteur. Alsof alles nog niet erg genoeg was werd de titelsong “My Heart Will Go On” van Céline Dion zowat op elke hulplijn als on-hold muziek gedraaid, wellicht om ontevreden klanten te ontmoedigen, zodat elke telecomklant zich op de duur wel een kogel door de kop kon jagen.

Er is maar zoveel hype die een film kan verdragen zonder dat er vroeg of laat een contra-beweging uit voortkomt. Het duurde dan ook niet lang vooraleer de film door geïrriteerde filmcritici werd afgedaan als kijkvoer voor tienermeisjes met liefdesperikelen. Maar waarom was het Titanicverhaal van Cameron, die zich voordien voornamelijk beperkte tot actiefilms, in de eerste plaats dan zo geliefd? De film gaat vooral over een jonge vrouw die van haar claustrofobisch luxeleventje gered wordt om zich tot een 20^e-eeuwse moderne vrouw te kunnen ontpoppen die opkomt voor haar vrijheid en rechten. Dat Cameron dit gegeven vertelt tegen de achtergrond van de zinkende Titanic is niet enkel een geniale vondst, het doet de film boven vele andere rampenfilms overstijgen.

Bert Coppens Helemaal (niet) akkoord? Lees de