Only God Forgives

Veel goede regisseurs nemen hun tijd, maar alle lof voor Nicolas Winding Refn dat hij onze door Drive aangewakkerde honger zo snel stilt met alweer een uppercut van een film. Met nog minder woorden en nog meer geweld dan zijn voorganger, knalt deze wraakprent zich de bioscoop en het geheugen van de filmfan in.

Ryan Gosling speelt Julian, een drugdealer in Bangkok. Nu ja, spelen... Met amper vijf zinnen tekst , is hij in Only God Forgives veeleer een présence dan een acteur. Wat overigens evenzeer een indrukwekkende prestatie is. De bloederige dood van Julian's broer zet een wraakketting in gang die verder weinig uitleg betaamt. De plot is futiel, zelfs van geen enkel belang.

Het is Refn dan ook meer dan ooit te doen om de beleving, en in de eerste plaats de esthetische en atmosferische. In sterk gestileerde en uitgekiend belichte scènes wordt een onderwereld blootgelegd waarin stoïcijnse en uiterst koelbloedige vechtersbazen elkaar naar het leven staan. Protagonisten worden gevangen in felgekleurde, door grillige schaduwvlekken doorbroken lichtbundels. Sterk hoe Refn de ogen van zijn protagonisten als meest sprekende element van een beeldcompositie naar voor weet te schuiven.

Daarnaast stuwt zijn strakke beeldvoering ook onze fysieke beleving. Vaak een rechte koers varend, op een hypnotiserend tempo, dwingt de camera de kijker de actie in, alsof we zelfs tegenstribbelend met de neus op al dat geweld worden gedrukt. In labyrintische decors ontwikkelt zich een koortsdroom waaruit niet te ontwaken valt. Een beukende, dan weer mechanische score kondigt het noodlot aan. Niet sinds Requiem For a Dream wist een soundtrack zo onvermijdelijk fatalistisch te wezen.

Tegelijk kweelt de door Julian geviseerde politieman tragische levensliederen in een karaokebar. Een deel van het shockeffect zit in dit contrast, en ook enkele andere bevreemdende scènes doen aan het universum van David Lynch denken. Tussendoor wordt in telkens elegante, maar brute beelden, gehakt en gekerfd tot het bloed van de wanden druipt.

De personages worden daarbij ontdaan van hun menselijkheid. In een instinctief patroon wisselen prooi en jager de rollen af, haast emotieloos. Gosling bekoort als vanouds, maar voegt in alle stilte een dimensie aan zijn personage toe. Zijn dichtgeknepen handen veruitwendigen daarbij misschien eerder een wens dan een werkelijkheid. Tegenspeler Phongam speelt de duivel als een kerel van om de hoek. In een Tarantinofilm had-ie vast een ooglapje, paardenstaart of litteken, bij Refn houdt een demon zich gewoon schuil onder ons.

En dan is er Kristin Scott Thomas, in een verrassende casting. Al haar eerdere koele rollen achter zich latend, transformeert ze hier tot een ijskoude Koningin van Onderland. Haar ogen alleen al volstaan om de meedogenloosheid van haar personage weer te geven. Haar vingernagels doen de rest. Memorabel is wel het minste wat je van deze vertolking kan zeggen.

In labyrintische decors ontwikkelt zich een koortsdroom waaruit niet te ontwaken valt

Plotgewijs stelt Only God Forgives dus niets voor. Het is een pure, radicale afdaling in een wereld zonder wetten en moraal, een u uit evenwicht brengende duivelskermis waarin de personages als figuren uit een neonoir-mythe tevergeefs trachten te ontkomen aan een goddelijk oordeel. Van een wel heel cynische god weliswaar.

Het duister en de intensiteit van Only God Forgives bepalen de kijkervaring in die mate dat er van relaxed achteruit leunen geen sprake is. Popcorn krijgt u al helemaal niet door de keel. Anderhalf uur ijzingwekkende stilte in de bioscoopzaal is dan ook het passende gevolg.

Sven De Schutter Helemaal (niet) akkoord? Lees de