Niet Schieten

Genre: Drama | Duur: 2u19 | 2018 | Release: 10 Oktober 2018 | Land: België | Regie: Stijn Coninx | Cast: Jan Decleir, Viviane De Muynck, Inge Paulussen, Lucas van den Eynde, Jonas Van Geel, Tom Van Dyck, Mo Bakker, Kes Bakker, Wouter Hendrickx, Louis Talpe, Nico Sturm, Bert Haelvoet

Van Stijn Coninx zijn we brave cinema gewend. De man die de biografieën Daens, Soeur Sourire en Marina inblikte, waagt zich nu op iets minder effen terrein. De zaak rond de Bende van Nijvel, die halfweg de jaren ’80 voor terreur zorgde, is dertig jaar later nog steeds actueel en is vanwege de tragiek en geheimzinnigheid errond, niet meteen hapklaar in een amusant filmpje te gieten.

In 1985 overleefde de toen 9-jarige David Van den Steen de gruwelijke overval op de Delhaize van Aalst. Zijn ouders en zus werden kil vermoord. Zijn versie van de feiten, die hij samen met journaliste Annemie Bulté in een boek goot, dient als bronmateriaal voor dit integere maar niet altijd even interessante drama.

Niet Schieten weet de doorsnee bioscoopbezoeker vast makkelijk voor zich te winnen. De tragiek rond de jonge David, die na het drama door zijn grootouders werd opgevangen, slaat aan, zeker door de degelijke vertolkingen van de broers Bakker. Niet slecht ook dat de prent niet voor een lineaire verhaalstructuur kiest, maar de benauwend geënsceneerde overval pas na een zekere tijd in beeld brengt.

Met Jan Decleir en Viviane De Muynck beschikt Niet Schieten echter over zijn grootste troeven. Deze twee éminences grises maken zich de vastberaden senioren schitterend eigen en laten elk van hun scènes zinderen van geloofwaardigheid. Het moment waarop Petje de lichamen van zijn dierbaren moet identificeren in het mortuarium, is met zijn verpletterende emotionele impact, meest illustratief voor de immense kunde waarmee Decleir in zijn rol kruipt. Dit is onze beste acteur op zijn grootst, in een akelige en hartverscheurende scène.  

De rest van de film mist helaas wat franje. In de wel zeer feitelijke verfilming worden emoties zeer letterlijk uitgetekend en je voelt het effect van Van den Steen’s aanwezigheid op de set: alles moet zo authentiek mogelijk overkomen, maar het nastreven van realisme lijkt de creativiteit van de scenaristen in de weg te staan. De prent heeft dan ook immens veel tijd nodig en in de tal van ziekenhuis- en woonkamerscènes die iets te vaak op hetzelfde neerkomen, worden we op details gewezen die vooral informatief zijn, eerder dan echt bij te dragen aan een plot. Na een tijdssprong zien we de al te schlemielige Jonas Van Geel als David en dat haalt de prent uit zijn focus. In één van de vele ernstig bedoelde scènes kwam zijn tristesse uitbeeldende gegrimas zelfs lachwekkend over.

DOP Danny Elsen is ook niet de man-to-go-to wanneer je graag wat symboliek in je beelden steekt of de fotografie een sfeer van tragiek moet oproepen. Zijn beelden ogen saai en vlak. De inspiratie voor de strandscène, waarbij we Petje en David in zee zien zwemmen, moeten Coninx en Elsen wel bij Moonlight gehaald hebben, maar qua pogingen tot een poëtische dimensie hebben we het daarmee ook gehad.

Niet Schieten zouden we geen slechte film noemen. Het drama werkt, de familiedynamiek is effectief, de gebeurtenissen schokken. Maar in zijn verslaggevende stijl weet deze productie enkel op een primair niveau iets los te maken. Er is geen sprake van een knagend duister, een tastend, onuitgesproken verlangen, een sluimerend ongemak. Er is niets rot of smerig buiten of het wordt nadrukkelijk benoemd. Tussen het meeleven door vraag je je misschien zelfs even af of filmmakers als Fien Troch of Koen Mortier niet iets veel universeler, krachtiger en diepduisterder zouden opdelven bij het wroeten in deze materie.