Michael
Genre: thriller
| Duur: 1u36 | Release: 10 Oktober 2011 | Land: Oostenrijk | Regie: Markus Schleinzer | Cast: Michael Fuith, David Rauchenberger
Een echte schandaalfilm werd Michael op het filmfestival van Cannes anno 2011, zoals voorspeld werd, niet. Misschien lag dat eerder aan bliksemafleider Lars Von Trier dan aan het gevoel dat deze Oostenrijkse film uitlokt. In tegenstelling tot het entertainment dat Von Trier met zijn nazi-uitspraken in Cannes verschafte, was een controverse wel gerechtvaardigd. Entertainen is alvast de laatste bedoeling van deze film.
Filmmaker Markus Schleinzer brengt het verhaal van een man die een jongetje opgesloten heeft in zijn kelder. Ongeveer tien dagen volgen we het leven van de dertiger Michael – niet het jongetje, maar hij is de protagonist en het titelpersonage. Dat volgen gebeurt vrij letterlijk. Er wordt immers weinig moeite gedaan om de psychologische processen te bestuderen. In de plaats van gesprekken of de uiting van gedachten en gevoelens, observeren we de droge handelingen en rituelen van een pedofiel. In de plaats van een sensationele ontvoering, alarmerende zwaailichten, rouwende ouders of andere geijkte stijlementen, krijgen we beelden van Michael die de deur van zijn kelder op slot doet en de lichtschakelaar instelt, hoe hij de garage uitrijdt om naar zijn werk te gaan of hoe hij zijn vlees bakt. In het banale ligt de horror en in de afwezigheid ligt de lading van het verhaal. Schleinzer geeft richtingsaanwijzers voor misbruik – een deur die dichtgaat, het wassen van zijn geslachtsdeel –, die de situaties menselijk, realistisch en ondragelijk maken. De echte gruwel wordt omgeleid naar het hoofd van de kijker.
Die stijl deelt Schleinzer met landgenoten Michael Haneke (Funny Games) en Ulrich Seidl (Import Export). Alledrie maken ze bikkelharde films, die kijken, suggereren en onrechtstreeks ondervragen. In het geval van Michael, is de link met het breed uitgesmeerde schandaal rond Natascha Kampusch snel te maken. Kampusch werd acht jaar lang in een kelder opgesloten door Wolfgang (ironisch genoeg de naam van de ontvoerde jongen in de film) Priklopil en ontsnapte uiteindelijk op achttienjarige leeftijd, waarna Priklopil zelfmoord pleegde.
Het verhaal vertoont grote gelijkenissen met Michael. In interviews met Kampusch wordt duidelijk dat een dergelijk verhaal altijd ambigu is – Kampusch huilde toen ze hoorde dat Priklopil dood was, kocht het huis waar ze de helft van haar jeugd opgesloten zat, etc. Ook in Michael worden de grijze zones van een langdurige ontvoering getoond. Naast het misbruik zorgt Michael ook oprecht voor de jongen – hij blijft thuis wanneer Wolfgang ziek is en neemt hem mee op uitstapjes. De bittere wanhoop van het kind zien we echter in een van de meest schokkende scènes van de film, wanneer Michael tijdens het avondeten grappend vraagt: ‘Wat wil je dat ik in je steek, mijn penis of mijn mes?’.
De gruwel kan veralgemeend worden buiten de context van Oostenrijk, dat niet altijd positief reageerde op Natascha Kampus’ verhaal. Door het tonen van Michael in alledaagse situaties, onder collega’s, op reis, rijdend met de auto, vroegen wij ons af wat schuilt achter de kille façade van de winkelbediende van de Delhaize om de hoek of wat achter de poort van onze buurman gebeurt. Michael is een ontluikende film, die eerlijk durft zijn, niet stopt bij de grenzen van de verwachting, grijszones opzoekt en de geest op hol doet slaan. Niet entertainend, wel noodzakelijk.
Bert Lesaffer Helemaal (niet) akkoord? Lees de