The Master

Genre: Drama | Duur: 2u24 | Release: 6 Maart 2013 | Land: VS | Regie: Paul Thomas Anderson | Cast: Joaquin Phoenix, Philip Seymour Hoffman, Amy Adams, Laura Dern, Jesse Plemons, Ambyr Childers, Rami Malek

Het is inmiddels alweer vijf jaar geleden dat Paul Thomas Anderson de niets ontziende Daniel Plainview op de wereld losliet in het magistrale There Will Be Blood. Zijn nieuwste film The Master is opnieuw een karakterstudie waarin obsessie, fanatisme en begeerte centraal staan. Een stukje ontstaansgeschiedenis van Amerika werd ingeruild voor een biopic geïnspireerd op de Scientology-beweging.

We bevinden ons in het naoorlogse Californië van de jaren vijftig. De getraumatiseerde ex-marinier Freddie Quell komt in een neerwaartse spiraal van drank, seks en geweld terecht. Bij toeval verbergt hij zich na een fataal ongeluk op de boot van Lancaster Dodd. De zelfverklaarde profeet en intellectueel Lancaster ontfermt zich over Freddie, die langzaam maar zeker in de ban geraakt van de charismatische leider en zijn mysterieuze groepering die de naam ‘The Cause’ draagt.

Daniel Day-Lewis mocht in 2008 nog een Oscar in ontvangst nemen voor zijn tour-de-force in There Will Be Blood. Dit jaar greep Joaquin Phoenix net naast het beeldje, dat naar diezelfde Day-Lewis ging. Nochtans zet Phoenix hier als de ontspoorde Freddie een van zijn beste prestaties uit zijn carrière neer, al moet men toegeven dat een groot deel van de kracht voortkomt uit het sublieme tweespel met Philip Seymour Hoffman. De relatie tussen Lancaster en Freddie is er een tussen vader en zoon, maar even goed tussen leider en volgeling of zelfs tussen proefkonijn en meestermanipulator. Ze hebben elkaar broodnodig, ook al beseffen ze dat hun pad destructief is.

Dit culmineert in een meesterlijke scène waarbij Freddie als een razend beest tekeer gaat in de gevangenis terwijl Lancaster hem vanuit de cel ernaast probeert te kalmeren. Hoewel de film zijn kracht niet tot op het einde weet vast te houden, barst hij van dit soort geniale scènes. De dialogen vormen hierbij vaak verbale steekspelen, niet enkel tussen Lancaster en Dodd, maar ook met de andere volgelingen en de criticasters van The Cause. Er is steeds een subtiel maar boeiend machtsspel aan de gang tussen de verschillende pionnen. Het laat de regisseur toe naoorlogse thema’s zoals een authentiek familiegevoel, geloof en een drang naar succes en een gevoel van samenhorigheid gade te slaan, maar eigenlijk heeft de film een universeel karakter.

Om het verhaal onder te dompelen in een jarenvijftig-sfeer, maken Anderson en zijn nieuw aangestelde cameraman Mihai Malaimare gebruik van een Panavision camera uit die tijdsperiode. De registratie van de beelden in 65mm, in plaats van de gebruikelijke 35mm, versterkt de picturale kwaliteiten en geeft de film een unieke visuele textuur. Samen met de typerende stijl van Anderson en de aparte muziek van Radiohead gitarist Jonny Greenwood zorgt dit voor een hallucinante en overweldigende ervaring die je het best kan omschrijven als een fascinerende koortsdroom.