Martin Eden

Voor deze eigenzinnige boekverfilming werd de roman Martin Eden van Jack London naar Napels verplaatst, maar het bewust achterwege laten van een specifiek tijdskader, is maar één van de vele creatieve ingrepen van deze adaptatie. Het relaas van een ongeschoolde havenarbeider die terechtkomt in een gecultiveerd milieu en verbitterd strijdt tegen de klassentegenstellingen, blijkt aldus tijdloos en universeel. Het levert een felgeprezen film op die gretig hommage brengt aan Italiaanse klassiekers maar die misschien toch meer op een intellectueel vlak scoort dan effectief iets losmaakt.

De kennismaking met de dochter van een bourgeoisfamilie laat de onbehouwen matroos Martin kennismaken met de literatuur. Doorheen de jaren ontwikkelt hij een uitgesproken politiek standpunt, maar het individualistisch fanatisme dat hij in zijn eigen schrijfsels etaleert, kenmerken hem als opstandig en hoogmoedig. Dat hij als Napolitaan naar een stem zoekt in het Italiaans, illustreert tegelijk zijn ambitie als zijn pronkzucht.

Dit relaas, dat dus een onbestemd tijdsverloop kent, symboliseert de nooit besliste strijd tussen kapitalisme en socialisme en vormt aldus een soort politieke geschiedenisles van het Italië van de 20e eeuw. Regisseur Pietro Marcello heeft die thema's heel vaardig verplaatst van de VS naar zijn eigen land en laat ze een stuk dominanter aanwezig zijn dan in de roman. De melodramatiek en de romantiek worden daardoor wat teruggeschroefd, al wil de filmmaker toch illustere voorbeelden als Visconti en Rosselinni eren en zorgen de worstelingen, frustraties zelfs, die gepaard gaan met een creatief proces voor passioneel drama.

Een creatieve romanadaptatie die echter ook wat hoogdravend durft zijn

Dat maakt van Martin Eden een complexe, soms verwarrende film die in het streven naar gelaagdheid wel eens te weinig bondig is en ook wel eens zijn narratief ritme verliest. Maar met het eigengereide scenario gaat wel een overdachte, interessante esthetische aanpak gepaard. Dit drama straalt soms een pictorale rust uit, onderbreekt zichzelf met ouder beeldmateriaal, laat de camera dan weer volop in de actie duiken. De soundtrack is al even eclectisch. Toch lijkt de cineast goed te weten wat hij doet en gaat er soms een bezwerende kracht uit van de charismatische, opgefokte protagonist.

Maar vind je Martin Eden een enerverende en chaotisch prent waarin dolle personages net iets te veel raaskallen en een overdaad aan vage ideeën slordig verpakt worden, dan valt daar misschien ook wel wat voor te zeggen. Zekere filmmiddens zullen genialiteit toeschrijven aan iets dat ons toch maar matig kon bekoren. Dat lichtjes polariserende willen we echter ook een surplus noemen. Dat de film dus hier en daar een kijker zal uitdagen er meer in te zien, is wat bijdraagt aan zijn artistieke waarde.

Sven De Schutter Helemaal (niet) akkoord? Lees de