Lemon Tree

Dat de samenwerking tussen de Palestijnse scenariste Suha Arraf en de Israëlische scenarist-regisseur Eran Riklis grensverleggend is, wisten we al sinds het schitterende The Syrian Bride uit 2004. In deze film van het duo kaarten ze op tragikomische wijze aan de hand van een Syrisch-Palestijns huwelijk de problematiek van het dagelijkse leven in de Gaza-strook aan. Dit keer staat een citroenboomgaard aan de grens tussen Israël en de Westelijke Jordaanoever centraal. De complexe situatie in het Midden Oosten en het gevolg van de kunstmatig opgetrokken grenzen bemoeilijken het leven in de regio. Riklis en Arraf verstaan de kunst om de gevolgen van dit politieke gegeven op het leven van de Palestijnen te vertalen naar het witte doek. Lemon Tree is andermaal een geslaagde poging om de absurditeit van de huidige situatie in het Israëlisch-Palestijnse gebied te benadrukken.

Het verhaal is subliem in zijn eenvoud. Salma Zidane is een integere Palestijnse weduwe. Ze woont in Zur Hasaran waar ze haar dagen vult met het verzorgen van de citroenbomen die haar vader er 50 jaar eerder plantte. Ze heeft het niet breed en bezit allerminst een riante woonst. Haar citroenbomen zijn haar leven. En dat wordt grondig verstoord wanneer de Israëlische minister van Defensie (Doron Tavory) de villa naast haar betrekt. Plots houdt de boomgaard een potentieel gevaar in omdat deze aan de tuin van de hoge piet paalt. De bomen dienen te worden omgehakt, maar Salma bijt van zich af als een wolvin. Een oude vriend uit een naburig vluchtelingenkamp, advocaat Ziad Daud (Ali Suliman), helpt haar. Hoewel de minister en vooral diens vrouw het voldongen feit betreuren, is het bevel onomkeerbaar. Als buitenstaander word je meegezogen in dit verhaal van overbodig onrecht. Er zijn geen winnaars in een wereld waarin zelfs citroenbomen het veld moeten ruimen voor een uit de hand gelopen volkerenconflict.

Hiam Abbas die op overtuigende wijze Salma vertolkt speelde ook in en onder meer in Munich, Paradise Now, The Visitor, Dialogue avec mon Jardinier en La Fabrique des Sentiments. Voor de andere vrouwelijke hoofdrol, die van de ministervrouw Mira Navon, tekende Rona Lipaz-Michael. Ook zij zet een zeer goede prestatie neer. Mira zal terugkomen op haar stelling dat er ergere dingen zijn dan de vrouw van de eerste minister te zijn. Ze voelt sympathie voor de sterke vrouw achter de citroenbomen hoewel ze elkaar nooit echt zullen ontmoeten. Van beiden wordt een uitgebreid profiel geschetst. Ze hebben allebei reeds volwassen kinderen met een eigen leven al of niet aan de andere kant van de wereld, ze voelen zich vaak eenzaam en ze laten niet met zich sollen. De mannelijke hoofdrolspelers Doron Tavory en Ali Suliman zijn niet minder overtuigend, maar staan in de schaduw van de vrouwelijke vertolkingen.

Zoals het in de film letterlijk wordt gezegd, symboliseren de citroenbomen uit de titel de mensen en hun ziel. Het ogenschijnlijk luchtige thema blijkt zeer beladen. De Palestijnse bomen en de Israëlische minister staan veil voor een explosieve combinatie. Daarnaast zorgen de planten natuurlijk voor een dankbaar esthetisch element. De boomgaard ziet er prachtig uit, de schaduw van de takken op de woonst van Salma levert mooie beelden op net als het opleggen van de citroenen. De limonade van de vruchten wordt door iedereen die het proeft, gesmaakt.

Lemon Tree geeft mee dat Israëliërs en Palestijnen geen normale buren meer van elkaar kunnen zijn, hoe graag ze dit ook zouden willen. Op een bepaald moment zegt de minister tegen een bevriende journaliste dat Israël pas rustig zal slapen als de Palestijnen hoop hebben. Deze terloopse stelling in de eerste helft van de film slaat de nagel op de kop. Op het einde zegt iemand dat enkel Amerikaanse films een happy end hebben. Riklis en Arraf kan niet verweten worden dat hun verhaal dit elan volgt. Voor het Israëlisch-Palestijns conflict lijkt een hoopvolle uitweg nog niet voor morgen. Dat bewijzen de citroenbomen.

Vera Bras Helemaal (niet) akkoord? Lees de