Igby Goes Down

Rijke mensen doen niks, slikken pillen of spuiten heroïne, hebben weinig of geen geweten behalve qua cold hard cash. Hun kinderen hebben ofwel als enige doel dat familiekapitaal op te strijken, of ze zetten zich af tegen de liefdeloze oudjes door met school te stoppen -en van het familiekapitaal te overleven. Niets nieuws onder de zon in 'Igby goes down'.

De steenrijke personen in Igby's wereld zijn zowat allemaal wezenlijk cynisch. Behalve vader Bill Pullman dan, die in een sanatorium is beland. Moeder Susan Sarandon overleeft op pillen, broer Ollie (Ryan Philippe) is neo-conservatief student. Rich kid Igby zet zich tegen hen af maar blijft ronddwalen in de familiecirkels: hij trekt clandestien in bij Amanda Peet, het spuitende lief van oompje Jeff Goldblum. En dan is er nog Sookie (Claire Danes), waarop beide broers een oogje hebben.

Met Goldblum (The Fly, The Big Chill) en Peet zitten we bij het allerbeste wat de neergaande Igby te bieden heeft. Goldblum-met-sarcastische-smile zet een schitterend megalomane ultraliberaal neer, Peet is zeer goed als spuitende would-be kunstenares. Ook Danes (niet zo'n zonnestraal als in 'The Hours'), Culkin (meer talent dan zijn 'Home Alone'-broer), Philippe (geslaagd blasé geaffecteerd) en Pullman (wie anders als verwarde wacko) zetten kijkwaardige personages neer. Jammer dat het verhaal weinig biedt. Iets teveel zitten er betekenisloze, Britpop-ondersteunde momenten in van een lopende Igby, van een rij kleren naar een bed toe waar je de bezetting al van kent, van tussenbeelden dus die niks toevoegen aan plot of psychologie van de personages. De sterkste scène uit de hele film is een woordenloze: Goldblum laat Peet om duidelijke redenen zitten in een restaurant. Jammer dat de psychologie ervan niet verder reikt dan een geatrofieerd chequeboek.

Van Dale definieert cynisme als 'schaamteloos ongevoelig, een stuitend of pijnlijk ongeloof in het goede aan de dag leggend, niet gelovend aan oprechtheid of goede bedoelingen van de mensen (en dit met spottende lach of op sarcastische wijze laten blijken)'. Ironie is 'een spottend of schamper prijzen van hetgeen men wezenlijk afkeurt' en sarcasme 'bittere, bijtende spot'.

Socioloog Jeffrey Goldfarb stelt dat de Amerikaanse cultuur van dat cynisme is doorzuld. Niet waarden, idealen of projecten verdienen respect en aandacht, enkel belangen en situationele factoren. De cynicus is in Goldfarbs analyse eigenlijk een gevangene die verliefd wordt op zijn tralies en de mensen buiten uitlacht, omdat zij niet in het teken van die tralies willen leven. Jammer dat regisseur Steers' pogingen om die "neo-facist", "cold, cold, cold to the fucking bone"-personages, zoals Igby ze noemt, sarcastisch of ironisch te behandelen, zijn doel rakelings voorbijschiet. Of wat is halfslachtige humor genre "je rolt joints als een vegetariër" of genre Sarandon die met een kussen op het gezicht van de meid blijkt te zitten? Doel van de prent is om Igby weer wat gevoel, wat 'respect voor het leven' te zien krijgen. Niet meer verliefd op de tralies te zijn. Als we tussen voorgaande definities moeten kiezen, zouden we de manier waarop dat gebeurt, met enige overdrijving echter ...cynisch noemen. De poëzie van het delen van de lakens, bijvoorbeeld, op willen wekken door er vooral geen gevoel maar enkel wat hoge pianotonen aan toe te voegen is ons alvast veels te rationeel. De pijn van het zijn van de schaamteloos niets-doende rijkeluistiener (oh jawel, hij dealt nog af en toe) is op zich al iets wat niet direct hopen empathie opwekt. "I think if Gandhi had had to hang out with you for any prolonged period of time, he'd have ended up kicking the shit out of you," spuwt Ollie vanonder zijn stiff upper lip. De rechtse bal zou in dit geval wel eens gelijk kunnen hebben.

In het woordenboek vinden we ook enkele waarderingen terug die op de film als geheel kunnen worden toegepast: 'dat slaat als kut op dirk' en ook wel 'kut met peren'. Die ene ster boven dit artikel betekent evenwel dat een bioscoopkaartje voor deze film kopen, niet 'voor de kat zijn kut' is. Daar zorgen de goeie acteurs en soms muziek voor.

Jan Sulmont Helemaal (niet) akkoord? Lees de