Gladiator

In lang vervlogen tijden gooide de Britse regisseur Ridley Scott hoge ogen met Alien (1978) en Blade Runner (1982), twee mijlpalen in het science-fiction genre, maar zijn fans bleven sindsdien zwaar op hun honger zitten. Scotts beslissing om Frank Herberts Dune niet te regisseren bleek achteraf een verstandige keuze; de projecten die hij de jaren daarop wél voor zijn rekening nam waren veelal halfbakken producten, waar een overdonderende vormgeving het gebrek aan, of een slecht vertelde, intrige moest verhullen.

Dit was reeds het geval bij Legend (1985), een nogal saai sprookje met Tom Cruise en Tim Curry vol feërieke decors, en zou uitgroeien tot een constante in Scotts werk: weliswaar in mindere mate in het stijlvolle Someone to Watch Over Me (1987) en evenwichtige Thelma en Louise (1991), maar overduidelijk in het voor de hand liggende Black Rain (1989), het lege 1492: Conquest of Paradise (1992), White Squall (1996) en vooral het desastreuze G.I. Jane (1997).

Met Gladiator lijkt het erop dat het doodgewaande genre van wat wel eens minachtend de sandalenfilm wordt genoemd, na bijna veertig jaar aan een heropleving toe is. Het gegeven is even rechtlijnig als vanouds; Maximus is een befaamde Romeinse generaal die na de dood van keizer Marcus Aurelius in ongenade valt bij diens zoon, de afgunstige troonopvolger Commodus. Deze laatste geeft het bevel Maximus en zijn handlangers om te brengen. Maar Maximus ontsnapt aan de dood en belandt als slaaf in de arena, waar hij tot gladiator wordt opgeleid. Vastbesloten zich te wreken keert hij terug naar Rome..

Bezield en geslepen actiespektakel

De typische elementen - spectaculaire scènes en lijf-aan-lijfgevechten, massale figuratie, exotiek, monumentalisme en gespierde herculeaanse helden - zijn in perfect gedoseerde verhoudingen aanwezig. Bovendien wordt de film gedragen door een uitgebreid scala van internationaal gereputeerde acteurs uit de film- en theaterwereld, zoals Russell Crowe, Derek Jacobi en Oliver Reed, die tijdens de opnamen overleed en wiens resterende scènes getrukeerd moesten worden). Scotts functionele regie belet dat de film een hol en opgeklopt massaspektakel wordt. Ondanks het miljardenbudget en het gebruik van digitale technieken is het opmerkelijk hoe hij er in geslaagd is een ziel te leggen in deze film. Maar liefst twaalf oscarnominaties geven aan dat ook anderen dat wisten te waarderen.

Russell Crowe is de juiste man op de juiste plek. Deze robuuste acteur draagt de film op ongeziene wijze en heeft die Oscar verdiend. Joaquin Phoenix is een groot talent maar zoekt in zijn vertolking als de harteloze Commodus toch wat weinig naar nuance.

Maar als geslepen actiespektakel doet Gladiator misschien toch eerder denken aan de gestroomlijnde formulefilms van James Cameron dan aan de subtiele finesse van Michael Mann. Of wat een uitstekende film van een meesterwerk onderscheidt. Niettemin lijkt dit een klassieker in wording.

Christoph Foqué Helemaal (niet) akkoord? Lees de