The Departed

Genre: Thriller | Duur: 2u31 | 2006 | Release: 26 December 2006 | Land: VS | Regie: Martin Scorsese | Cast: Matt Damon, Leonardo DiCaprio, Jack Nicholson, Mark Wahlberg, Martin Sheen, Vera Farmiga, Alec Baldwin, Ray Winstone, Anthony Anderson

De remakekoorts bereikt de hogere regionen. Scorsese had na het financieel debacle van The Aviator een hit nodig om zijn carrière opnieuw op sporen te krijgen. Omdat de remake van Howard Hawks' Cape Fear de succesvolste prent uit zijn carrière werd, besloot Scorsese om zijn welbekende gangsterformule te enten op de Hongkongse actiehit Infernal Affairs. Die hyperenergetische thriller teerde niet alleen op een dijk van een plot (wetsdienaar komt aan de andere kant van de wet te staan en visa versa), maar was meteen ook een van de inventiefste politiefilms die de voorbije jaren het Europese continent bereikte. Hoewel Scorsese na Gangs of New York en The Aviator opnieuw focust op het lot van kruimelgangsters, exploiteert hij nieuw terrein. The Departed is niet langer een postmoderne mengelmoes tussen barokke operagrandeur en klassieke gangstercinema, maar vooral een ingenieus gestructureerde high tech thriller.

De misdaadscène verplaatst zich van Hong Kong naar Boston. Billy Costigans halve familie was ooit actief in de onderwereld en net daarom wil het politiedepartement dat hij het Ierse gangstermilieu infiltreert om zo misdaadmeester Frank Costello te klissen. Costello heeft echter ook een mol in het politiekorps zitten. Het is nu dus aan beide heren om elkaar zo snel mogelijk te vinden om hun eigen hachje te redden.

Net als topseries zoals 24 of Prison Break drijft The Departed op een stroom van plotwendingen, waarvan we als kijker verondersteld worden ons te laten meedrijven. Een edelmoedig concept, dat bij de kijker een zekere suspension of disbelief vereist. Maar in tegenstelling tot genoemde televisieseries boet de film nergens in aan geloofwaardigheid en wordt het verhaal nooit een narratieve gimmick om een hele film te vullen. Scenarist William Monahan (Kingdom of Heaven) puurt een volledig nieuwe film uit de originele premisse. Waar Infernal affairs in elkaar stak als een kinetische energiebom waarin elk radertje op de juiste plaats zat, laat The Departed meer plaats over voor de psychologie van de personages (geen Scorsese zonder epische allures). Daardoor loopt de dramatische structuur soms een beetje mank, maar terzelfder tijd is The Departed een gezonde kruisbestuiving geworden tussen een bikkelharde urbane thriller en een complex drama over de zoektocht naar identiteit, een thema dat al sinds Taxi Driver door Scorseses oeuvre waart.

Vaste monteur Thelma Schoonmaker knipt opnieuw met ongeziene precisie en bewijst wederom over een ritmisch, bijna muzikaal gevoel voor beelden te beschikken. Fotograaf Michael Ballhaus levert na Gangs of New York opnieuw een sublieme beeldvoering af en Scorsese blijft nog steeds een van de zeldzame cineasten die zijn soundtrack niet lukraak kiest, maar doordacht zijn platenkast uitpluist (gaande van The Rolling Stones over The Beach Boys tot The Dropkick Murphys).

Maar The Departed is bovenal een ijzersterke rollenprent geworden: Leonardo DiCaprio heeft sinds Gangs of New York aan présence gewonnen, wat hij hier volledig uitspeelt. Door zijn rauwe vertolking zagen we eindelijk wat Scorsese vijf jaar geleden al inzag: Dicaprio is een update van DeNiro. Matt Damon bewijst eindelijk posterboy af te zijn, maar in tegenstelling tot DiCaprio ontbreekt het Damon aan de nodige maturiteit. Maar het is wel degelijk Jack Nicholson die de meeste aandacht toebedeeld krijgt. Of hij nu cocaïne snuift vanuit de bilnaad van zijn maîtresse, rondzwaait met voorbindpenissen of in koelen bloede onschuldigen de dood injaagt: Nicholson vertolkt met verve de ultieme incarnatie van het kwaad, al maakt hij het zichzelf vaak te gemakkelijk door zijn personage als een uitvergrote karikatuur neer te zetten.

Overzeese critici bombardeerden The Departed unaniem tot film van het jaar, maar daarvoor mist de afwikkeling op het einde te veel effect en mocht Monahan gerust iets zuiniger omgesprongen zijn met symbolische metaforen. Maar toch een derde ster, al was het maar omdat Scorsese het op zijn 65e nog aandurft om de formule van de banale blockbuster de rug toe te keren en 150 minuten weet te entertainen zonder het verstand van zijn publiek te onderschatten.