Cave of Forgotten Dreams

Genre: | Duur: 1u30 | Release: 1 Januari 2010 | Land: Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië | Regie: Werner Herzog | Cast:

Prehistorische grottekeningen vormen een bron van eindeloze speculatie en fascinatie. Vanwaar ontstond die eerste drang tot het maken van voorstellingen? Was het een artistieke uiting, een manier om kennis over te dragen, maakte het deel uit van sjamanistische jachtrituelen of ligt een diepere spirituele dimensie aan de oorsprong van die allereerste beelden? In Cave of Forgotten Dreams geeft Werner Herzog zijn eigen interpretatie aan deze emanaties van een ver vervlogen droomwereld. Zo speculeert hij bij tekeningen van bizons met acht poten over een vorm van proto-cinema, een illusie van dynamiek en beweging die misschien nog niet zo vergezocht is als we terugdenken aan hoe de vroege mensen deze tekeningen, in het geflakker van hun toortsen aanschouwden. Maar ook in de manier waarop ze volume en driedimensionaliteit creëerden door gebruik te maken van de welvingen van de grot.

De grot waarvan sprake is de Grotte Chauvet in de Franse Ardèche vlakbij het eeuwenoude herkenningspunt Pont d'Arc, een natuurlijke rotsboog over de rivier de Ardèche. Toen haar ontdekkers de grot in 1994 voor het eerst betraden werden ze met verstomming geslagen bij de aanblik van honderden prachtige afbeeldingen van bizons, neushoorns, paarden, rendieren en beren, mammoeten, hyena's en leeuwen. De tekeningen zijn in uitzonderlijk goede staat doordat de oorspronkelijke ingang tienduizenden jarenlang werd afgedekt door een naar beneden geschoven rotsblok. Koolstofdateringen wezen uit dat sommige tekeningen niet minder dan 32.000 jaar oud zijn, veel ouder dus dan die van Lascaux waarvan de oudste geschat worden op 15.000 jaar. De tekeningen zelf gaven een totaal nieuwe kijk op de paleolithische kunst omwille van de complexe technische uitvoering, de stilistische kenmerken zoals perspectief, volume en dynamiek, de gestileerde maar realistische abstrahering en lijnvoering.

De grot is slechts enkele maanden per jaar toegankelijk voor wetenschappers en amper 1 week voor andere bezoekers. Dit om te vermijden dat door het massatoerisme de tekeningen vliegensvlug zouden degraderen zoals in de grotten van Lascaux gebeurde. Een speleologische afdaling in 3D levert vanzelfsprekend een adembenemende ervaring op, de camera voert traag langs de ondergrondse gewelven en meandert door vreemdsoortige landschappen van stalagmieten. Het 3D effect doet de pracht van de grotschilderingen alle eer aan. Tussen de verschillende exploraties komen enkele wetenschappers aan het woord en het zou Herzog niet zijn mocht hij hiervoor niet de meest excentrieke figuren uitkiezen waar hij soms danig de draak mee steekt. Zo speelt iemand The Star Spangled Banner op een paleolithische fluit en laat hij een Franse wetenschapper in erbarmelijk Engels op hoogst onhandige wijze illustreren hoe de oermens met zijn speer een prooi trachtte te doden. Dit levert meteen ook een leuke knipoog op naar Udo Kier die in Andy Warhols 3D-experiment Flesh for Frankenstein een bloederige lans in de richting van het publiek stak.

Het ultieme Werner Herzog moment is de epiloog waarin de regisseur plots vanuit het magische verleden vooruitblikt naar een angstaanjagende toekomst waarin albino alligators rondzwemmen in een radioactieve biosfeer ontstaan in de schaduw van een nabijgelegen kerncentrale.

Voor de kijker die niet specifiek geïnteresseerd is in de paleolithische studies zullen de interviews bij momenten iets te veel van het goede zijn en de pathetische new age-muziek werkt danig op de heupen. Maar laat dat u niet tegenhouden om een brilletje op uw neus te schuiven en deze wonderbaarlijke reis langs de mysteries van een lang vervlogen droomwereld te ondergaan.