Borgman

Filmmaker Alex Van Warmerdam mag gerust de meest interessante regisseur van Nederland genoemd worden, al stelt die eer in het huidige filmlandschap van onze noorderburen niet bijster veel voor. Zijn nieuwste productie weet echter - net als heel wat van zijn vorig werk - zijn Nederlandse karakter te overstijgen en kan daardoor ondanks zijn cryptische toon een groot publiek bekoren.

De façade waarachter een rijk Nederlands gezin zich verschuilt - een moderne villa in het groen - brokkelt beetje bij beetje af na de al dan niet ongewenste komst van Borgman, een zwerver wiens intenties volkomen onduidelijk zijn. De vraag of deze zonderling het gezin wil bevrijden of net wil schaden, blijft de hele film dreigend boven de soms absurdistische gebeurtenissen hangen. De Zweedse oppas, de argeloze tuinman en een rist kinderen die meer weten dan ze laten blijken, bevolken de achtergrond waartegen vooral moeder Marina en vader Richard het perspectief op elkaar, hun gezin en hun leven volkomen verdraaid zien worden. De angst voor het onbekende die Borgman lijkt te representeren, neemt voor hen respectievelijk de vorm aan van een verlosser en een demon. In het kielzog van deze al dan niet goddelijk gezant vinden we een bonte groep handlangers wiens acties even bevreemdend, hilarisch als ijzingwekkend zijn.

Het is Van Warmerdam er wel vaker om te doen zijn publiek nieuwsgierig te maken zonder daarna het voorgaande te verklaren. In die zin is Borgman een schot in de roos, al doet dat een zeker publiek ook afhaken of teleurgesteld huiswaarts keren na de vertoning. Na anderhalf uur ijzersterke sfeeropbouw, waarbij mysterieuze spanning, zwarte humor en benauwende obsessie een heerlijk apart, meeslepend brouwsel vormen, valt de film op net iets te weinig terug om echt grandioos genoemd te worden. Borgman, dat in tegenstelling tot Funny Games - waaraan de premisse nu eenmaal heel even doet denken - geen representatie van de werkelijkheid nastreeft, mag een unieke en onvergelijkbare vertelling genoemd worden, of de sappige vrucht van iemand's fascinerende verbeelding, dan nog is een min of meer acceptabele bundeling van de vele uitgeworpen lijntjes wenselijk, al is dat nu bij uitstek wat zo persoonlijk is aan filmappreciatie.

Het filmische equivalent van een pageturner, maar dan met een hoekje af

Niettemin is Borgman het filmisch equivalent van een pageturner, die bovendien als artistiek product op heel wat applaus mag rekenen. De oogstrelende set, de uitmuntende fotografie, de uitgekiende belichting en sobere score maken van iedere scène een echte beleving. De cast - die voor de helft uit Vlamingen bestaat, wiens Nederlandse accent nu en dan even de wenkbrauwen doet fronsen - brengt het er eveneens schitterend vanaf. Jeroen Perceval doet je geloven dat zijn personage niet echt een klootzak is, terwijl Hadewych Minis als vrouw des huizes een bedwelmd soort functioneren verbeeldt dat perfect het dromerige aspect van de film ondersteunt. De enigmatische Jan Bijvoet lijkt om Borgman te spelen gewoon aanwezig te moeten zijn, maar het vraagt een bewonderenswaardige beheersing van je vak om als een soort gesjeesd Jezusfiguur ook een krachtige spil van de prent te kunnen zijn.

Dat de Nederlandse cinema in Vlaanderen aan aanzien verloren heeft, is vooral te danken aan de op Hollywoodleest geschoeide prullen als Gooische Vrouwen, Sint, Koning van Katoren of Quiz. Betere Nederlandse producties halen vrijwel nooit onze zalen. De kans om Borgman te zien en te appreciëren, mag u dan ook niet laten liggen.

Sven De Schutter Helemaal (niet) akkoord? Lees de