Blue Meridian

Genre: | Duur: 1u20 | Release: 1 Januari 2011 | Land: België | Regie: Sofie Benoot | Cast:

Met haar afstudeerproject Fronterismo wist Sofie Benoot in 2007 de VAF Wild Card weg te kapen op het Internationaal Kortfilm Festival Leuven. Op de vele nationale en internationale festivals waar deze film werd vertoond, liet deze jonge Belgische documentairemaakster zien dat ze heel wat in haar mars heeft. Met Blue Meridian, haar nieuwste film, wordt duidelijk dat haar afstudeerproject geen toevalstreffer was.

Voor Blue Meridian trok Sofie Benoot door het diepe zuiden van de Verenigde Staten. Ze volgde de Mississippi en portretteerde enkele van haar steden en inwoners. Op zich toont ze enkel wat we al weten over The South maar ze doet dit zo fijnzinnig dat ze hier en daar de schijnbaar klassieke opbouw van haar documentaire weer te doorbreken.

Binnen Noord-Amerika vormen de zuidelijke staten een nogal apart onderdeel en het beeld dat ze doorheen de jaren van zichzelf hebben weten op te hangen is niet eenzijdig positief. Gekend om zijn vroegere slavernij, racisme met als hoogtepunt de Ku Klux Klan, patriottisme, armoede en natuurrampen lijkt dit niet meteen het land van melk en honing te zijn. Sofie Benoot weet met haar documentaire al deze elementen subtiel aan te raken en een indringend beeld te schetsen van een gebied waar de tijd is blijven stilstaan.

Ingetogen en realistisch grijpen haar shots de eenzaamheid, isolatie en leegte van deze gebieden en toont Benoot ons enkele situaties die zo tragisch zijn dat het soms bijna weer grappig wordt. Toch wil ze ons geen klassieke geschiedenisles voorschotelen maar toont ze aan de hand van de geportretteerde inwoners hoe onmiskenbaar diep dit gebied nog in zijn eigen wortels verankerd zit. Met hun verhalen bevestigen de verschillende inwoners, soms letterlijk, soms tussen de lijnen, de reeds gekende clichés. Het voorzichtig uitgedrukt racisme van een oudere vrouw of een patriottistisch rollenspel waar men voor een publiek van twee de Amerikaanse burgeroorlog herbeleeft. Maar het mooiste voorbeeld is het verhaal van een man die zijn afkeer uitdrukt voor de ingevoerde, alles overwoekerende Japanse plant en daarmee onrechtstreeks zijn haat voor indringers duidelijk maakt. Alles wat niet thuishoort in het zuiden, en het te bont maakt, moet verdwijnen. Zelfs de planten.

The American South is een gebied dat zijn ambivalente geschiedenis maar niet lijkt te overwinnen terwijl de noordelijke staten wel verder wisten te evolueren. Hierdoor kan de Mississippi, of blauwe meridiaan, gezien worden als een grens tussen twee regionen die steeds meer en meer van elkaar vervreemden. In haar film vraagt een man zich dan ook terecht af hoe dit zover is kunnen komen, wat het isolement van de streek nog eens extra in de verf zet. De wil om vooruit te gaan is er nochtans maar wanneer de burgemeester van het stadje Caïro enthousiast vertelt over zijn plannen met de stad, is het even slikken wanneer Benoot het ene verloederde pand na het andere  laat voorbijschuiven. Een spookstad die op enthousiasme alleen niet snel zal herrijzen. 

Buiten enkele mindere en voor de hand liggende shots, de close-ups van de Mississippi bijvoorbeeld, weet Benoot een mooi evenwicht te verkrijgen tussen de statische portretbeelden en de meer dynamische beelden van het onderweg zijn. Ook binnen die statische, lang vastgehouden beelden wisselt ze af tussen omgeving en verhalen waardoor ze haar onderwerpen de kans geeft voor zich te spreken. Door letterlijk een grote afstand te bewaren van het gefilmde onderwerp maar tegelijk heel persoonlijk te zijn in haar inhoudelijke keuzes, weet ze een soort objectieve ensceneringen te creëren. Met haar realistische stijl waarin ze haar onderwerp zonder veel franjes toont stelt ze de zaken niet mooier voor dan ze zijn. Een keuze die de film een grote kracht en puurheid verleent. Los van de objectiviteit schuilt er ook een grote esthetiek in Blue Meridian en kan ieder uitgepuurd shot met zijn eigen sfeer op zichzelf staan.

Blue Meridian toont ons wat we al wisten maar dan toch net dat tikkeltje anders. Geen wereldschokkende inzichten maar een eerlijk en persoonlijk portret van een fascinerend deel van de Verenigde Staten dat een gevecht levert tussen vooruitgang en stilstand.