Battles

Genre: Documentaire | Duur: 1u30 | Release: 1 Januari 2015 | Land: België, Letland, Rusland | Regie: Isabelle Tollenaere | Cast:

Het is absurd dat de Tweede Wereldoorlog na zo veel decennia nog steeds dodelijke slachtoffers maakt. Er liggen namelijk nog flink wat bommen in de West-Europese bodem verborgen. Gelukkig worden de meesten op tijd opgemerkt, al gebeuren er af en toe toch nog ongelukken die fataal aflopen voor de betrokken arbeiders. De Belgische documentaire Battles onthult welke sporen een oorlog na lang vervlogen tijden nalaat en in welke mate oorlogen nog steeds deel blijven uitmaken van het hedendaags bestaan. Is oorlog eigenlijk ooit volledig voorbij?

De film werd reeds gelauwerd op het festival van Rotterdam en kreeg er de prijs van de internationale federatie van filmcritici. Ook op de 11e editie van Docville wordt er wellicht met veel belangstelling uitgekeken naar Battles. Dat de bekende monteur Nico Leunen instond voor de montage heeft daar misschien wel iets mee te maken. Maar vooral de scherpzinnige cineaste Isabelle Tollenaere zorgt ervoor dat haar film doorspekt is met sfeervolle en veelzeggende beelden.

In vier passages worden we meegevoerd naar verschillende landen waar oorlog telkens op een andere manier in het dagelijks leven aanwezig is. Een Vlaams bedrijf ontmantelt obussen die op akkers gevonden worden. Een nogal kwetsbare vrouw fungeert als tolk in een Lets trainingskamp waar ze de bevelen en het gevloek van de drilsergeanten moet vertalen. Een Albanese boerenfamilie woont te midden van de verloederde bunkers en in Rusland wordt opblaasbaar oorlogsmateriaal vervaardigd en vervoerd. Met een observerende blik worden heden, verleden, spel, dreiging en onschuld op een evenwichtige manier met elkaar verweven.

Toegegeven, de film komt nogal moeizaam op gang. Nochtans wordt vanaf het begin al de echo van de oorlog met een zeker gevoel van onheil overgebracht. Sommige fragmenten zijn echter iets te experimenteel in vergelijking met de rest van de film. Maar gaandeweg ontpopt Battles zich alsnog tot een groots staaltje cinema. Met haar oog voor detail schotelt Tollenaere opmerkelijke beeldcomposities voor. Op het ene moment abstraheert ze de werkelijkheid met bevreemdende taferelen en geluiden, dan weer weet ze de tragiek en humor treffend te vatten. Een Russisch koppel dat vol vaderlandsliefde naar militaire propaganda op de staatstelevisie zit te kijken heeft tegelijk iets pathetisch als moois.

Aangezien conflict een wezenlijke eigenschap is, zal oorlog in zekere zin altijd aanwezig zijn, vooral door de lucratieve business die conflict en gevaar tracht uit te buiten. Er is dan ook overal wel ergens een vorm van conflict of strijd te bespeuren, al is dit vaak op erg subtiele wijze in de film verwerkt: honden die vechten om een speeltje, kinderen die een speelgoedgeweer op elkaar richten of een neergeslagen vlieg die op de grond ligt te sterven. Er is ook belang voor de natuur en hoe die het achtergelaten oorlogsmateriaal doorheen de jaren heeft verteerd. Dat ze er in slaagt om dit allemaal dromerig in beeld te brengen zonder al te hard af te dwalen, toont aan dat deze debuterende filmmaker een aanwinst is voor de Vlaamse auteurscinema.