Shame

Shame is de tweede samenwerking tussen Britse regisseur Steve McQueen en Iers-Duitse acteur Michael Fassbender. Hun eerste project, Hunger uit 2008, deed ons alvast duizelen. De film over de erbarmelijke situatie van IRA-gevangenen maakte van McQueen en Fassbender twee namen om in de gaten te houden. En dat hadden andere regisseurs al snel begrepen; zowel Tarantino, Cronenberg als Soderbergh zetten Fassbender ondertussen in hun film. Zijn talent is ontdekt, maar zijn artistieke integriteit behouden, zelfs in commerciëler werk als X-Men: First Class. McQueen zocht, in de voorbereiding van zijn volgende film, Fassbender opnieuw op. Deze keer voor een, zo mogelijk, nog uitdagendere rol.

Brandon is een aantrekkelijke New Yorker met een prachtig appartement en een succesvolle carrière. Onder dat oppervlak schuilt echter een problematische afhankelijkheid aan seks. Aanvankelijk lijkt het verleidingsspel een deel van zijn coole yuppie-leven. Na verloop van tijd wordt echter duidelijk dat alles in Brandons leven op behoeftebevrediging gericht is. Het gaat niet enkel om vrouwen, maar ook om masturbatie op het werk, porno op elke beschikbare computer en het veelvuldige bezoek van prostituees. Brandon heeft een tomeloze honger en tegelijk een constante indigestie. Dat seks die honger invult, lijkt bijzaak. Het gaat om een leegte die amper gevuld kan worden; urgente bevredigingen zijn het enige middel tot stabiliteit. Hij is de American Psycho die de kettingzaag heeft ingeruild voor zijn geslachtsorgaan.

Wanneer Brandons zus Sissy in zijn leven verschijnt, brokkelt dat evenwicht af. Zij is op verschillende manieren de paradox van Brandon – ze is chaotisch, onbeheerst en hysterisch, maar brandt ook van leegte en pijn. Sissy dringt zich op in Brandons bestaan – ‘I’m scared that I will never hear from you again if I get out of here’. Dit verstoort Brandons rituele masturbatie en hevige pornoconsumptie, maar betekent ook meer dan dat. Sissy lijkt, zoals familie dat nu eenmaal heeft, een unieke toegang te hebben tot zijn emotionele knoppen. Een van de gevolgen is dat Brandon in een ijdele poging een normale relatie tracht aan te gaan – iets wat niet toevallig op seksueel vlak fout loopt.

Deze haast koele observatie had rauwer en vuiler gemogen

Het onderliggende probleem bij Brandon of Sissy wordt op geen enkel moment uitgespit, op de suggestieve zin ‘We aren’t bad people, we just come from a bad place’ na. We krijgen een ietwat afstandelijke observatie van verslaving, die Fassbender echter treffend vertolkt. Zowel zijn fysieke aanwezigheid als zijn verleidelijke blik, zijn wanhoop en pijn tonen wat het beeld verbergt.

Waar Fassbender qua vertolking all the way gaat, houdt McQueen zich net teveel in. Behalve enkele opvallende keuzes in camera en muziek, is zijn stijl minder expliciet aanwezig als in Hunger. Daarmee balanceert Shame op de rand van koele observatie. En wat de thema's van pijn en wanhoop, verslaving en leegte eigenlijk nodig hadden, was iets rauws, vuils en ongecontroleerds.

Bert Lesaffer Helemaal (niet) akkoord? Lees de