Jane Eyre

Ruim 150 jaar na hun overlijden blijven de zusjes Brontë scoren. Hun romans zijn nog steeds een vaste waarde in de wereldliteratuur en met de regelmaat van de klok waagt een regisseur zich aan een verfilming. Emily’s Wuthering Heights moest er al meermaals aan geloven en ook Charlottes Jane Eyre werd al zestien keer naar het witte doek vertaald. Nog was dit niet genoeg voor Cary Fukunaga want hij besloot het boek een zeventiende keer te verfilmen. Jane is terug. En hoe!

Halfweg de negentiende eeuw groeit Jane Eyre op als wees in het huishouden van haar harteloze tante Mrs. Reed. Na een banale ruzie wordt ze naar Lowood gestuurd – een gure kostschool waar de leerlingen het zwaar te verduren krijgen. Maar Jane houdt dapper vol. Op haar achttiende krijgt ze een aanstelling te pakken als gouvernante op het indrukwekkend landgoed Thornfield Hall. De relatie met de heer des huizes Mr. Rochester loopt aanvankelijk stroef maar langzamerhand groeit een opmerkelijke band tussen de twee. God, gebod en talloze Victoriaanse conventies strooien echter voortdurend roet in het eten.

De van oorsprong Australische Mia Wasikowska liet zich vorig jaar nog opmerken als Alice in Alice in Wonderland en neemt ook in deze film het hoofdpersonage voor haar rekening. Hiermee treedt ze in de voetsporen van beroemdheden als Joan Fontaine en Charlotte Gainsbourg. De actrice is nauwelijks 22 maar legt nu al een groot talent aan de dag. Jane balanceert voortdurend op een slappe koord. Enerzijds is ze een intelligente en vrijgevochten jongedame met ambities ver haar tijd vooruit. Anderzijds botst ze voortdurend op de grenzen van wat maatschappelijk aanvaard is voor een vrouw in haar positie. En dat is weinig. Wasikowska spreidt deze innerlijke strijd wezenlijk ten toon zonder evenwel in verzuchtende grimassen of ander melodrama te vervallen. Liever legt ze een onheimelijke spanning in haar blik en stem om de absurde Victoriaanse mores voor een 21e-eeuws publiek aanschouwelijk te maken. Met succes.

Een opmerkelijke verschijning is die van Amelia Clarkson die eveneens de rol van Jane vertolkt, in scènes uit haar kindertijd. In haar waart nog de onstuimigheid die haar volwassen zelf heeft leren onderdrukken. De rest van de cast wordt aangevuld met klinkende namen als Jamie Bell (Billy Elliot, The Adventures of Tintin), Sally Hawkins (Happy-Go-Lucky) en de onvermijdelijke Judi Dench die steeds nadrukkelijker een patent neemt op bijrollen in kant en voorschoot.

Ondanks de overvloed aan acteertalent is het de uitmuntende mise-en-scène die deze Jane Eyre boven de voorgaande verfilmingen doet uitstijgen. Fukunaga trakteert de kijker van bij het begin op adembenemende shots van woeste Engelse landschappen waarin Jane als een desolate schipbreukeling ronddoolt. Het gros van de scènes baadt in een grauwe en donkere sfeer waarbij het spel met tegenlicht niet uit de weg gegaan wordt. Besloten momenten bij het haardvuur kennen dan weer een warme gloed dankzij flink wat kaarslicht en een uitgekiend clair-obscur. Het levert taferelen op die zo uit het werk van Rembrandt en Vermeer zijn weggelopen.

Hoewel Charlotte Brontë haar roman twee eeuwen geleden schreef, bewijst deze film dat het verhaal van Jane Eyre vandaag nog steeds stevig overeind staat. Fukunaga levert een universeel en tijdloos portret af dat de lat bijzonder hoog legt voor elke regisseur die van een nieuwe verfilming durft dromen.

Alexander Verstraete Helemaal (niet) akkoord? Lees de