True Grit

Genre: Western | Duur: 1u50 | Release: 16 Februari 2011 | Land: VS | Regie: Joel Coen, Ethan Coen | Cast: Jeff Bridges, Matt Damon, Hailee Steinfeld, Josh Brolin

Jeff Bridges is - om het in het Engels te zeggen - on a roll. Hij maakt niet alleen kans op een tweede opeenvolgende Oscar voor Beste Acteur, hij speelt bijna letterlijk de pannen van het dak in de nieuwe Coen-film. In True Grit geeft hij gestalte aan Rooster Cogburn, een nagenoeg onverstaanbare U.S. Marshal, die samen met de veertenjarige Mattie - debuterende revelatie Hailee Steinfeld - een moordnaar opjaagt. En dat speelt zich allemaal af in een voor genrefreaks uiterst bekend decor: het Wilde Westen.

Jawel, de Coens hebben (opnieuw) een western gemaakt. Niet alleen is dat een van de oergenres, ook kun je erop vertrouwen dat de Coens er iets speciaals mee zullen doen. Of je nu enkel moderne klassiekers à la The Assassination of Jesse James of The Three Burials of Malquiades Estrada gezien hebt of je je ook al hebt verdiept in de echte gouwe ouwe (denk maar aan The Wild Bunch, Rio Grande of Butch Cassidy and the Sundance Kid), de western is een maatstaf die iedereen erkent voor zijn pure symboliek.

Zo ook de broertjes die voordien al verantwoordelijk waren voor het westernachtige No Country For Old Men. Ze pakken uit met een mooi, oprecht en ontroerend verhaal over Mattie, een meisje van 14 dat angstvallig en rancuneus de moordenaar van haar vader wil opsporen en laten terechtstellen. Daarbij verliezen ze de genreconventies niet uit het oog (de shoot outs, de lokvallen, de pure juxtapositie goed vs. slecht), maar de broers gooien toch wat peper in de saus. Goed is goed, maar heeft ook zijn donkere kantjes; de onbetwiste onschuld is niet bepaald op haar mondje gevallen; het ondoordringbare van de eenzame zwervende paardrijder.

Maar wat vooral opvalt: er wordt druk gerefereerd aan wat het genre in den beginne definieerde: diefstal, moord, misdaad en de klopjacht op criminelen. In de hele film zie je weliswaar hoop en al drie Indianen.

Die aanpak om terug te gaan naar de roots van de western werkt wonderbaarlijk en wel. Het verhaal sleurt je mee in al zijn eenvoud en de fotografie is passend voor Texas, New Mexico en Oklahama. Dat wil zeggen dat je een prachtige combo krijgt van eindeloos uitgestrekte grasvelden, indrukwekkende - bijna aan Monument Valley herinnerende - landschapsfotografie en uiterst kille, grauwe nachtbeelden. Met sneeuw tijdens de nachtscènes! Ook een van de laatste scènes in zwart/blauw tinten is bedwelmend in beeld gebracht.

Maar een recente film van de broertjes Ethan en Joel zou niet dat zijn zonder enige toch wel stevige mankementen. De deus ex machina - de bandiet die als een onschuldig lammetje zijn gezicht wast in een beekje - komt net iets té gelegen om geloofwaardig te zijn. Ook de verbaal zeer sterke jonge dame, rond wie het drama uiteindelijk draait, slaat als een tang op een varken en lijkt - ondanks de literaire basis - eerder geïnspireerd op vrouwenemancipatie dan op reële karakterontwikkeling. Zeker aangezien over de eigenlijke achtergrond van het meisje weinig gezegd wordt. Mocht er ontegensprekelijk vaststaan dat ze van zeer goede huizen was, hadden we ons nog laten meeslepen. Nu geven haar dialogen eerder blijk van hedendaagse creativiteit dan van authenticiteit en geloofwaardigheid. Wat de fun uiteraard niet volledig wegneemt.

En de sleutelscène waarmee True Grit het meeste pluimen verliest is wanneer het meisje, Mattie, oog in oog komt met haar doelwit, de bandiet Tom (Brolin). Beiden zitten aan een klein open vuurtje en moeten samen wachten op een paard. Daar hadden de broers zich kunnen laten gaan en een ijzersterke dialoog rond de vraag naar de schuld, het thema van boetedoening en de eeuwige onwetendheid van de volledige waarheid kunnen uitschrijven. Een scène waarin beide acteurs zich ook hadden kunnen uitleven: de pure dramatiek van de confrontatie van een gewetenloze moordenaar en een onschuldig, op wraak gezind meisje van 14. De duidelijke clash tussen beide werelden, ervaringswerelden en moreel-ethische opvattingen zag er zéér veelbelovend uit. Jammer dat de Coens na enkele seconden al resoluut voor het geweld gingen (zoals wel meer het geval was gedurende de film).

Als we dan de rekening opstellen: bij vlagen geniaal, bij vlagen radicaal de bal misslaand, maar globaal genomen terecht een grote Oscarkandidaat. Of ze The King's Speech verslaan in objectieve cijfers is te betwijfelen, maar het is de broertjes en hun laatste worp zeker gegund!