Valkyrie

Eindelijk! Bryan Singer, de van talent barstende regisseur van The Usual Suspects, verkeert terug in de bloedvorm van zijn hoogdagen. Toegegeven, over een film als X-Men valt nog te discussiëren, maar ten tijde van Superman Returns was man, paard, kar en filmliefhebber het er over eens: Singer had lost it. U hebt ongetwijfeld al over Valkyrie gehoord: in de Tweede Wereldoorlog beraamden enkele Duitse officieren een -mislukte- moordaanslag op Hitler. Meer dan zestig jaar na de feiten levert dat een film op die harder bruist dan een container champagne. Om maar te zeggen dat Valkyrie sprankelt van de accuraat opgevoerde spanning en sublieme vertolkingen.

Kolonel Von Stauffenberg is een trotse militair, een trouwe legerofficier die van zijn land houdt, maar met afgrijzen heeft moeten toezien dat de opkomst van Hitler geleid heeft tot de gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog. Hij heeft de militaire dienst voortgezet in de hoop dat iemand Hitler weet te stoppen, voordat Europa en Duitsland vernietigd worden. Terwijl hij herstelt van de verwondingen die hij in de strijd heeft opgelopen, sluit Von Stauffenberg zich in 1943 aan bij een al langer bestaande burgerlijke anti-Hitlersamenzwering. Deze bestaat uit een groep mannen die tot de hoogste machtsregionen heeft weten doordringen. Ze bedenken een listige strategie om Hitlers eigen noodplan te gebruiken dat hij heeft gemaakt om de regering te stabiliseren in het geval van zijn overlijden. Zij noemen de operatie Valkyrie. Zo beramen de mannen een moord op de dictator, met het doel zijn nazi-regering omver te kunnen werpen. Met het lot van de wereld in handen, van het leven van miljoenen mensen, onder wie zijn eigen vrouw en kinderen, beseft Von Stauffenberg tot zijn ontsteltenis dat hij Hitler zelf zal moeten vermoorden.

Klinkt goed? Inderdaad, geen idee of de verfilming totaal waterpas ligt met de eigenlijke feiten, maar dat is ook geen kwestie van staatsbelang: Singer legt de focus op de morele keuzes die sommige personages moeten maken -heul ik mee met de samenzweerders en de geallieerden of blijf ik een dictator in zijn laatste dagen trouw?- en dat levert zweetdruppeltjes op, zowel bij de kijker als bij de personages. Die morele ambiguïteit had iets sterker bij de meeste samenzweerders en in Von Stauffenbergs karakter zelf mogen zitten. Nu legt Singer de drijfveer voor Von Stauffenbergs handel en wandel in zijn uitstekende relatie met zijn vrouw (gespeeld door de Nederlandse Carice Van Houten uit Minoes) en kinderen, voor de rest blinkt de man zijn ziel zo hard dat het lijkt alsof iemand er een doos waspoeder doorheen goot en dat is een betwistbare karakteruitwerking. Tom Cruise acteert ook voortdurend op tien in de heldhaftigheidsmeter en ook daar kun je je bedenkingen bij maken.

Toch ben je mee met Cruise zijn personage: je gelooft echt dat hij gaandeweg kost wat kost Hitler wil vermoorden. Als de aanslag mislukt, hoop je ook stiekem dat hij ermee weg zal komen, ook al heeft de geschiedenis anders bewezen. Wat een vertolkingen trouwens! Kan ook moeilijk met klasse-acteurs als bijvoorbeeld Kenneth Branagh en Bill Nighy? Misschien, maar zowel de eerder genoemde morele ambiguïteit als het overtuigd-van-het-eigen-gelijk van sommige personages is, op de keper beschouwd, nog moeilijker uit te beelden dan het filmen van wind. Toch geeft elke acteur zich volledig. Je kunt misschien bedenkingen maken bij het feit dat sommige personages niet diep genoeg uitgetekend zijn, maar dat zou de aandacht afleiden van dat waar het om draait in deze prent: het complot.

Want los van dit alles betreft Valkyrie immers een degelijke, ouderwets spannende prent: steeds gefascineerder kijk je als toeschouwer hoe het net rond Hitler wordt aangehaald. Singer voert de suspense dan ook als een betere dieselmotor op. De bom in de tas met sterke drank die niet ontploft! De momenten dat von Stauffenberg bij Hitler ontboden wordt! Von Stauffenberg die wil toeslaan maar wordt tegengehouden door de andere samenzweerders! De uitstekende production design -Singer filmde grotendeels op authentieke locaties- verhoogt natuurlijk je willing suspense of disbelief: je bent vanaf de eerste minuten mee aan boord van deze film, stapt er pas na twee uur met tegenzin uit.

Valkyrie is misschien niet de viersterrenklepper die iedereen van Singer verwacht had, hij betreft wel degelijk eindelijk een waardig vervolg op The Usual Suspects en hij benadert de bergen films over WO II op een wel erg originele manier: geen zwart/wit-tegenstellingen in deze prent tussen de geallieerden (de ?goeden?) en de Duitsers (de ?slechten?), wel personages die toch altijd uit meerdere laagjes zijn opgetrokken en wiens vastberadenheid dan wel morele twijfels haast van het scherm spatten. Jazeker, er is misschien wat weinig actie voor een naar het grote publiek lonkende blockbuster, maar dat wordt ruimschoots getemperd met een uitgekiend scenario, volwassen vertolkingen en zoveel spanning dat je er beton mee doormidden snijden kunt. Valkyrie is een razend interessante geschiedenisles, verpakt in een uitstekende thriller die zich laat bekijken als een opgevoerde TGV met een zenuwinzinking. Uitstekende film en een meer dan waardig alternatief voor de scheepslading aan WOII-documentaires die Canvas ons nu al jaren door de strot ramt.

Filip Hermans Helemaal (niet) akkoord? Lees de