Spider

Sinds zijn wereldpremiere in Cannes werd 'Spider' al aangekondigd als " David Cronenberg goes David Lynch ", en inderdaad : in zijn nieuwste prent wijkt de Canadese regisseur duidelijk af van de weg die hij inmiddels meer dan 30 jaar geleden insloeg, die films als 'The Fly', 'eXistenz', 'Shivers', 'Videodrome' en 'Crash' opleverde en die hem uiteindelijk tot het boegbeeld van de body horror zou maken. Een horrorgenre waarin de gruwel niet van buitenaf komt (bv. een alien, een vloek), maar waarin diverse factoren (ecologisch, sociaal, medisch) gruwelijke processen in gang zetten die vreselijke gevolgen hebben voor de betrokkenen. Wat bij Cronenberg herhaaldelijk aanleiding heeft gegeven tot groteske transformatiescènes : wie herinnert zich niet de exploderende hoofden in 'Scanners', of James Woods die een videocassette in zijn maag gespiest krijgt ('Videodrome'), Jeff Goldblum die in een vlieg verandert ('The Fly') of het bloedzuigend penisvormig orgaan onder de oksel van Marilyn Chambers ('Rabid') ? Voor een grandioze studie over Cronenberg en zijn rol in de postmodernde cinema verwijzen we graag naar het fantastische doctoraat dat Ernest Matthijs hieraan wijdde.

Occasioneel week Cronenberg af van deze thematiek, of liever, maakte hij plaats voor een meer psychologische benadering ('Dead Ringers', 'The Dead Zone'). En dat doet hij nu opnieuw, méér dan ooit tevoren. Dennis Spider Cleg is een extreem introverte jongeman die een na jarenlang verblijf in een gesloten psychiatrische instelling zijn intrek neemt in een herstellingsoord in het Londense East End. Daar sluimeren de traumatische gebeurtenissen die hem kneedden tot wie hij is opnieuw zijn geheugen binnen, met als gevolg dat de grens tussen wat écht plaatsvindt binnen de muren van dat pension en Spiders waanvoorstellingen steeds vager wordt...

Cronenberg laat alle grand guignol effecten varen en dringt binnen in Spiders onderbewustzijn. Het is wel duidelijk waarom de film vergeleken wordt met het werk van Lynch, wiens ganse carrière balanceert op de grens van realiteit en illusie. En er zijn nog meer raakpunten. Het landschap dat Cronenberg filmt, vol onheilspellende kleuren en verwrongen perspectieven, lijkt zo weggeplukt uit het Lynch-universum. 'Spider' is zeker en vast ook één van Cronenbergs meest beheerste films. De scènes zijn lang en monotoon, er gebeurt héél weinig, maar de onderhuidse spanning, bereikt door de zorgvuldige mise-en-scène, is voelbaar. Een krachttoer is bovendien de vertolking van Ralph Fiennes als de in zichzelf gekeerde, prevelende Spider.

Kortom, 'Spider' lijkt alles te hebben om in ons top 5 lijstje van favoriete Cronenbergfilms terecht te komen, maar toch bengelt hij eerder ergens onderaan zijn oeuvre. Misschien is Cronenberg een veel te grote rationalist (en filmt hij te weinig vanuit de onderbuik) om van een dergelijk scenario, dat op zich al niet bol staat van grote onthullingen, onthutsende cinema te maken. Zijn film is té beredeneerd. De stukjes van het web passen net iets te goed in elkaar. Gevolg is dat je met het ongemakkelijke gevoel achterblijft dat Cronenberg zich er te gemakkelijk vanaf heeft gemaakt. Vreemd toch dat een film die ons, als we de dubbele resonantie in de titel ernstig mogen nemen (en waarom zouden we dat niet doen ; 'The Straight Story' was toch ook een erg straight verhaal over Alvin Straight), een complex spinneweb van schijn en werkelijkheid belooft, in de uitkomst toch zo simpel is.

Christoph Foqué Helemaal (niet) akkoord? Lees de