Russian Ark

Sokurov wordt weleens de opvolger van Tarkovsky genoemd, en dat heeft alles te maken met zijn zeer poëtische films als Dagen der duisternis ('88), het zeer ingetogen Moeder en zoon ('96) of zijn eigenzinnige (mistige) blik op Hitler in Moloch ( '99).

Deze Russian Ark ('02) zal vooral de geschiedenis ingaan als de eerste langspeelfilm die effectief in één take - één onafgebroken opname dus! - opgenomen is. Toen Hitchcock in 1948 Rope draaide, moest hij nog hemel en aarde bewegen om de kijker de illusie te geven dat alles in één ruk opgenomen was. Door op pelicule te filmen, was Hitchcock technisch immers beperkt tot opnames van om en bij de tien minuten, waarna hij een andere bobijn moest laden. Sokurov kon echter gebruik maken van digitale video, en had alleen een harde schijf met voldoende geheugen nodig...

Russian Ark is één lange wandeling doorheen het Hermitagemuseum, becommentarieerd door Sokurov zelf, die we niet in beeld zien, die vergezeld wordt van een stuurse 19de eeuwse diplomaat. De wandeling doorheen de zalen van het museum wordt een tocht doorheen 3 eeuwen Russissche en Europese cultuur. Niet alleen wordt er gereflecteerd over de afbeeldingen en de zeden en gewoonten op de schilderijen die ze tegenkomen, verschillende tableaus worden ook leven ingeblazen. Zo komen historische taferelen uit verschillende periodes tot leven, en wordt Russian Ark een boeiend stuk cultuurgeschiedenis.

Om deze taferelen uit te beelden, had Sokurov meer dan 2000 figuranten ter beschikking. Een ware tour de force, omdat de figuranten perfect getimed moesten worden en foutloos op elkaar moesten inspelen om de film effectief in één stroom te kunnen opnemen. Er gingen dan ook acht maand repetitie vooraf aan het filmen in de Hermitage... En het moet gezegd: het loopt allemaal bijzonder vlot, en de verschillende episodes vloeien naadloos in elkaar over. Meer zelfs: het is ook visueel een prachtfilm. Achter de camera stond Tilman Büttner, de cameraman van Tom Tykwers Lola Rennt. En al voel je soms dat de ingetogenheid van Sokurovs films niet onmiddellijk Büttners dada is, al hanteert ie de camera soms met al te veel zwier en bravoure, de magistrale balscène op het einde van de film doet dat alles vergeten.

Russian Ark wordt een 'ark van Noah' die zowel de kunst als de erbijhorende cultuur wil bewaren voor het nageslacht - en vermits Russian Ark digitaal opgenomen is, is de eeuwigheid ervan in principe verzekerd. En dat verdient ie zeker.

Pascal Vandelanoitte Helemaal (niet) akkoord? Lees de