The Dancer Upstairs

Genre: Drama | Duur: 2u21 | 2002 | Release: 22 Januari 2003 | Land: | Regie: John Malkovich | Cast: Javier Bardem, Laura Morante, Juan Diego Botto, Oliver Cotton

Als acteurs achter de camera plaatsnemen, mogen we op onze hoede zijn. Niet dat het per definitie zo is dat acteurs slechte regisseurs zijn, -integendeel, Robert Redford, Sean Penn of Kenneth Branagh, om er maar enkele te noemen, leveren doorgaans beter werk af dan de doorsnee-jan met de regisseurspet-, maar ijdelheid en grootheidswaanzin van de filmster in kwestie worden nogal eens verkeerdelijk als creativiteit of visie beschouwd. Mel Gibson, Kevin Costner, Billy Bob Thornton en binnenkort ook Denzel Washington en George Clooney, deden echter al geslaagde pogingen om de megafoon te hanteren. Nu heeft ook de altijd genietbare John Malkovich zijn eersteling gebaard. De politieke thriller The Dancer Upstairs mag een schot in de roos genoemd worden, waarmee Malkovich getuigt van een brede blik, intelligentie en stijl.

In tegenstelling tot zijn meer glamoureuze voorgangers, maakte Malkovich de keuze zelf niet in zijn film te verschijnen. Een wijs besluit, want het gebrek aan bekende gezichten - enkel hoofdrolspeler Javier Bardem zal u herkennen uit Before Night Falls en Carné tremula- mag eens te meer het realiteitsgehalte de hoogte in helpen.

De Spaanse acteur speelt met veel verve ex-advocaat/politie-inspecteur Rejas, die een aantal bizarre moorden en aanslagen moet uitpluizen. De motieven van de terroristische groep zijn onbekend, maar hun daden zetten wel het hele land in rep en roer. Dat land is een fictieve Zuid-Amerikaanse staat, in een politiek onstabiele situatie. Er dreigen voortdurend revoluties, het leger is behoedzaam, de bevolking heeft financiële moeilijkheden omdat de salarissen niet uitbetaald worden. Typerend is dan ook dat de zaak Rejas en zijn team op een cruciaal moment uit handen wordt genomen door het leger, omdat ze enkele stinkende potjes dreigen te openen. Rejas, intussen ook worstelend met een buitenhuwelijkse verleiding, zet het onderzoek alleen verder. Zijn privé-leven dreigt echter vermengd te raken met de hele affaire en Rejas' obsessie brengt hem uiteindelijk in levensgevaar.

Malkovich weet zich met dit toch enigszins gecompliceerde verhaal meer dan behoorlijk staande te houden. Hij creëert een uitstekend opgebouwde spanning, zonder overdreven actie of sensationele plotlijnen, waardoor de film van begin tot eind geloofwaardig is. De plot is dan ook losjes gebaseerd op de ware speurtocht van een journalist naar de leider van de sekte 'Het Lichtend Pad'. De locaties die Malkovich uitkoos (Spanje en Portugal, maar ook Peru, Chili en Venezuela), en de manier waarop hij die zonder veel franje filmt, vormen trouwens een ironische harmonie met de bloederig in beeld gebrachte aanslagen (met als luguber hoogtepunt de moord tijdens een toneelvoorstelling).

Het verhaal wordt bovendien gedragen door de personages, waardoor het realiteitsgehalte nog in aanzienlijke mate toeneemt. De film werkt overigens nog op een derde niveau. Naast een detective-thriller en een intieme liefdeshistorie, is The Dancer Upstairs ook nog eens een krachtig voorbeeld van hoe een corrupte samenleving terrorisme kan voeden.

De regie van Malkovich, subtiel en bijzonder stijlvol, maken van de Amerikaanse acteur misschien wel een nieuwe Costa-Gavras. Zijn regisseurstalent zit hem immers in veel meer dan het sturen van acteurs alleen. Moge The Dancer Upstairs het begin zijn van een nieuwe carrière, die van John Malkovich, regisseur.