Tabu

Miguel Gomez scoorde vorig jaar met zijn derde langspeelfilm niet enkel in Berlijn en Las Palmas, hij haalde zelfs de hoofdprijs binnen op het Filmfestival van Gent. De vreemde documentaireachtige proloog van Tabu, waarin we een avonturier op zijn laatste tocht in een mythisch Afrika volgen, verraadt al snel dat dit geen alledaagse film is. Wat volgt is een melancholische blik op zowel het koloniale verleden van Portugal als de filmgeschiedenis, in het bijzonder de expressionistische cinema van onder andere F.W. Murnau.

Gomez ontleent met Tabu immers niet enkel de titel van diens laatste film maar ook de tweedelige structuur, al draait hij wel de tussentitels om. In ‘Paradise Lost’ maken we kennis met Aurora, een bejaarde dame die samen met haar Afrikaanse dienstmeid in Lissabon woont. Wanneer ze stervende is, wilt ze een zekere Ventura nog een laatste keer zien. De meid gaat samen met buurvrouw Pilar op zoek naar de man, maar bij hun terugkeer is Aurora al overleden. Na de begrafenis vertelt Ventura over zijn verboden relatie met Aurora, die als jonge vrouw een landhuis had aan de voet van de Afrikaanse berg Tabu. Via een flashback gaat de film met ‘Paradise’ verder in op het verleden van de twee gedoemde geliefden

Deze overgang vormt echter meer dan een narratieve breuk in de film. Met het verdwijnen van de stemmen leunt dit deel esthetisch dichter aan bij de stille film. Een wonderlijk gevoel ontstaat doordat deze beelden in het verleden ondersteund worden door een voice-over in het heden. In combinatie met het trage vertelritme en de bezwerende zwart-wit fotografie en soundtrack brengt Gomez de kijker bovendien in een droomachtige staat die doet denken aan de films van Apichatpong Weerasethakul. Net als Weerasethakul deed met Uncle Boonmee, gebruikt ook Gomez verschillende soorten pellicule om zijn film vorm te geven. Al doet hij dit hier vooral om een verschillende tijdservaring weer te geven, een techniek die op gelijkaardige manier werd toegepast door Derek Cianfrance in Blue Valentine.

Een melancholische blik op zowel het koloniale verleden van Portugal als de filmgeschiedenis

Maar meer nog hinten deze elementen eigenlijk naar een bewustzijn van de kracht die ontstaat wanneer vorm en inhoud hand in hand gaan. Tabu is een film die stilistisch diep verankerd zit in de klassieke en modernistische cinema, zonder dat dit beperkt wordt tot het refereren naar de klassiekers uit Hollywood en de Europse kunstcinema. Gomez wilt voornamelijk de herinnering oproepen aan een lang vervlogen tijdperk, zowel filmisch als maatschappelijk, en dit zonder te romantiseren. Hij slaagt hier wonderbaarlijk in en na afloop van de film kan je niet anders dan besluiten dat je een magisch en uniek stukje cinema onder ogen hebt gekregen.

Jeroen Van Rossem Helemaal (niet) akkoord? Lees de